56.6. Ryzyko płynności

Kompleksowy charakter zarządzania płynnością w Banku obejmuje zarówno płynność natychmiastową (śróddzienną) jak i przyszłą (bieżącą, krótkoterminową, jak również strukturalną płynność średnio– i długoterminową). Bank zarządza ryzykiem poprzez kształtowanie bilansu Banku i struktury finansowania odzwierciedlonymi w sprawozdaniu finansowym Banku obejmującym zarówno pozycje bilansowe jak i pozabilansowe w sposób zapewniający zachowanie płynności w każdym momencie, uwzględniając charakter prowadzonej działalności, specyfikę i zachowania klientów oraz potrzeby mogące się pojawić w wyniku zmian na rynku finansowym. Stosowane metody identyfikacji i pomiaru ryzyka umożliwiają również prognozowanie przyszłych poziomów płynności, w tym również w warunkach stresowych.

Bank zapewnia rozdzielenie i niezależność funkcji operacyjnych, zarządzania ryzykiem, kontrolnych i raportowych. W szczególności za zawieranie transakcji z kontrahentami i klientami Banku odpowiedzialne są piony biznesowe, potwierdzanie i rozliczenie transakcji prowadzi Pion Operacji, za zarządzanie płynnością natychmiastową (śróddzienną) i przyszłą odpowiada Pion Zarządzania Aktywami i Pasywami, za bieżący nadzór nad poziomem ryzyka i dotrzymaniem limitów ryzyka czuwa Obszar Ryzyka, a za niezależne raportowanie nadzorczych miar płynności odpowiada Pion Finansów.

Obowiązujące w Banku limity ryzyka płynności ograniczają narażenie Banku na ryzyko. Monitoring i kontrola ryzyka prowadzone są w oparciu o wprowadzone uchwałą Zarządu Banku oraz pismem okólnym Wiceprezesa Zarządu dokumenty (politykę i metodologie dot. pomiaru i monitorowania ryzyka), opracowane zgodnie z wytycznymi zawartymi w Rekomendacji „P” Komisji Nadzoru Finansowego, zapisami uchwały nr 386/2008 KNF i Rozporządzeniem Delegowanym Komisji Europejskiej 2018/60 z dnia 13 lipca 2018 roku zmieniającym Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/61 z dnia 10 października 2014 r. Bank posiada wewnętrzny system cen transferowych, który zapewnia właściwe odzwierciedlenie realnego kosztu finansowania dla poszczególnych rodzajów aktywów i pasywów, a struktura cen transferowych stymuluje optymalizację sprawozdania z sytuacji finansowej – w tym dywersyfikację źródeł finansowania – z punktu widzenia ryzyka płynności. Istotnym elementem uzupełniającym są limity wskaźnika kredytów do depozytów dla poszczególnych linii biznesowych, wspomagające utrzymanie bezpiecznego i adekwatnego do specyfiki danej linii poziomu relacji aktywów do pasywów.

Poziom apetytu na ryzyko płynności jest ustalany przez Radę Nadzorczą Banku, oparta o ten apetyt polityka zarządzania ryzykiem w tym określenie ogólnych miar ryzyka płynności zatwierdzane są przez Zarząd Banku, natomiast określenie konkretnych poziomów limitów ryzyka i monitorowanie ich dotrzymania są realizowane przez Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami. Zarząd Banku oraz Rada Nadzorcza sprawują nadzór nad skutecznością procesu zarządzania ryzykiem płynności w oparciu o okresowe informacje i bieżące raporty.

Zgodnie z wymogami Rekomendacji „P” KNF, Bank przeprowadza szereg analiz dotyczących zdolności utrzymania płynności w sytuacjach kryzysowych. W ramach programu testów warunków skrajnych uwzględniane są przekrojowe scenariusze obejmujące uwarunkowania wewnętrzne, systemowe jak również stanowiące połączenie różnych wariantów z uwzględnieniem możliwych interakcji. Rezultaty testów warunków skrajnych uwzględniane są między innymi przy ustalaniu wysokości limitów płynności. Bank posiada również kompleksowy plan awaryjny zawierający scenariusze rozwoju wydarzeń oraz sposób postępowania w sytuacji kryzysu płynności wewnątrz Banku i w systemie bankowym. Wyniki testów warunków skrajnych skorelowane są z planem awaryjnym i w przypadku przekroczenia poziomów ostrzegawczych umożliwiają aktywację planu awaryjnego.

W Banku obowiązują zewnętrzne i wewnętrzne miary ryzyka. Normy wewnętrzne obejmują m.in. analizę trendów i zmienności poszczególnych źródeł finansowania w relacji do portfela kredytowego (wskaźniki kredyty do depozytów), kontraktową oraz urealnioną o czynniki behawioralne lukę płynności i oparte na niej limity struktury niedopasowania, analizę nadwyżki płynności i dostępnych źródeł finansowania, analizę stabilności i koncentracji bazy depozytowej, przegląd struktury wolumenowej i terminowej środków złożonych w Banku przez największych deponentów. Dodatkowo prowadzony jest monitoring realizacji planów sprzedażowych – kredytów i depozytów – w układzie poszczególnych linii biznesowych oraz przygotowywane są analizy symulacyjne. Prowadzona jest również analiza kosztów bazy depozytowej, zmierzająca do optymalizacji wielkości bufora płynnościowego i racjonalizacji wykorzystania narzędzi takich jak marża płynności i polityka cenowa.

Normy zewnętrzne obejmują nadzorcze wskaźniki płynności długoterminowej, wprowadzone uchwałą 386/2008 KNF obowiązujące do końca czerwca 2021 r., wskaźnik pokrycia wypływów netto (LCR) określony w Rozporządzeniem Delegowanym Komisji Europejskiej 2018/60 z dnia 13 lipca 2018 roku zmieniającym Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/61 z dnia 10 października 2014 r i wskaźnik stabilnego finansowania netto (NSFR) określony w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/876 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 575/2013 oraz opracowany zgodnie z Rozporządzeniem Wykonawczym Komisji (UE) nr 680/2014 i dokumentem bazylejskim dotyczącym NSFR.

Jako narzędzie wczesnego ostrzegania w ramach bieżącego nadzoru, co miesiąc sprawozdawane są dodatkowe wskaźniki monitorowania płynności określone w Rozporządzeniu Wykonawczym Komisji (UE) 2016/313. Dodatkowo Bank prowadzi dzienną analizę różnych wskaźników płynnościowych, dla których wartości poziomów ostrzegawczych są zdefiniowane w Awaryjnym planie płynności i pozwalają w sytuacji osiągnięcia poziomów ostrzegawczych na wprowadzenie działań zaradczych i przywrócenie bezpiecznej sytuacji płynnościowej Banku we wszystkich terminach.

W 2021 roku Bank utrzymywał bezpieczny poziom płynności finansowej. Posiadane środki finansowe pozwalały na terminowe regulowanie wszystkich zobowiązań Banku. Portfel najbardziej płynnych papierów wartościowych utrzymywany był na wysokim poziomie, który zabezpieczał w pełni ewentualny odpływ środków największych deponentów.

Rok 2021 był rokiem kontynuacji sytuacji pandemii COVID-19. Działalność Pionu ALMT skoncentrowana była na kontynuacji szczególnego monitorowania sytuacji płynnościowej Banku i zadbaniu o płynne zarządzanie rozliczeniami, dostępem Klientów do gotówki. Bank utrzymał na portfelu zakup emisji obligacji rządowych oraz emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego w ramach wspierania działań walki z pandemią. Na bieżąco były dostosowywane wewnętrzne modele oraz wewnętrzne ceny transferowe. Pion ALMT koordynował działania z liniami biznesowymi poprzez regularnie organizowane spotkania i konsultacje omawiające sytuację płynnościową i zachowania Klientów.

Na koniec 2021 roku Bank utrzymywał nadwyżkę płynności na poziomie 29,811 mld zł:

Nadwyżka płynności uległa zmniejszeniu w stosunku do końca 2020 r. głównie dzięki zmniejszeniu portfela aktywów płynnych, które były wystarczające do zapewnienia w Banku bezpiecznego i znacznie powyżej wymaganego poziomu wskaźników regulacyjnych.

W okresie całego 2021 roku, w tym w szczególności na dzień 31 grudnia 2021 roku Bank dotrzymywał wymaganych poziomów miar nadzorczych.

W 2021 r. Bank kontynuował optymalizację źródeł finansowania, której celem jest redukcja zbędnej, a jednocześnie kosztownej i mało stabilnej nadwyżki finansowania. W 2021 r. Bank utrzymywał poziom średnio i długoterminowych pożyczek od Grupy BNPP oraz jej spółek zależnych, w tym pożyczki podporządkowanej z Grupy BNP do spełnienia wymogu MREL.

Stabilność źródeł finansowania Banku utrzymywała się przez cały 2021 r. na porównywalnym poziomie do poprzedniego roku.

Zestawienie oczekiwanych – zgodnie z zawartymi umowami – wpływów i wypływów przedstawione jest w postaci kontraktowej luki płynności*

W porównaniu do roku 2020 zwiększyła się wartość luki kontraktowej w terminie do 1m, co wynika z jednej strony z utrzymującego się bardzo dużego portfela zobowiązań wobec klientów w produktach takich jak rachunki bieżące i oszczędnościowe. Stabilność środków klientów jest jednak cały czas bardzo wysoka (88% łącznego salda, lepsza niż w ubiegłym roku) ze średnim okresem zapadalności części stabilnych powyżej pięciu lat. Na koniec 2021 r. wartość zobowiązań pozabilansowych poza instrumentami pochodnymi wyniosła 45,204 bln złotych.

W trakcie całego roku następowała poprawa sytuacji płynnościowej Banku. Ze względu na pandemię Covid-19 zainteresowanie kredytami nieznacznie wzrosło w miesiącach letnich 2021 r. – ale w dalszym ciągu trwała niechęć do zaciągania zobowiązań. Dodatkowo ograniczenie akcji kredytowej pod koniec roku zostało spowodowane wzrostem inflacji, wzrostami stóp procentowych (3 podwyżki od września 2021 r.) łącznie o 2,15% dla stopy referencyjnej. To spowodowało również wyhamowanie produkcji kredytów hipotecznych pod koniec roku. Obawy inflacyjne, presja placowa, jak i planowane znaczne podwyżki cen energii od 2022 r. wyhamowały również produkcję kredytów w segmencie korporacyjnym.

Cały czas podstawowym źródłem finansowania są środki pozyskane od Klientów niebankowych.