Raport Zintegrowany 2021

Ryzyko kredytowe jest wpisane w podstawową i zasadniczą działalność finansową Grupy, obejmującą zarówno aktywność kredytową, jak również finansowanie z wykorzystaniem produktów rynku kapitałowego. W konsekwencji ryzyko kredytowe jest identyfikowane jako ryzyko o największym potencjalnym wpływie na aktualne, a także przyszłe, zyski oraz kapitał BNP Paribas Bank Polska S.A. Istotność ryzyka kredytowego potwierdza jego 79% udział w ogólnej kwocie kapitału ekonomicznego szacowanego przez Grupę na pokrycie istotnych ryzyk występujących w działalności Banku, jak również 89% udział w ogólnej kwocie kapitału regulacyjnego.

Podstawowym celem zarządzania ryzykiem kredytowym jest realizacja strategii Grupy poprzez harmonijny wzrost portfela kredytowego przy jednoczesnym utrzymaniu akceptowalnego poziomu apetytu na ryzyko kredytowe.

Grupa w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym kieruje się następującymi zasadami:

  • każda transakcja kredytowa wymaga wszechstronnej oceny ryzyka kredytowego, której wyrazem jest rating wewnętrzny lub ocena scoringowa,
  • gruntowna i staranna analiza finansowa stanowi podstawę do uznania za wiarygodne dane finansowe klienta oraz informacje o wartości zabezpieczenia; ostrożne analizy Grupy zawsze uwzględniają niezbędny margines bezpieczeństwa,
  • podstawą finansowania klienta jest – co do zasady – jego zdolność do generowania przepływów pieniężnych zapewniających spłatę zobowiązań wobec Grupy,
  • sporządzona ocena ryzyka kredytowego jest poddawana dodatkowej weryfikacji przez niezależne od służb biznesowych, służby oceny ryzyka kredytowego,
  • warunki cenowe transakcji kredytowej muszą pokrywać ryzyko tej transakcji,
  • ryzyko kredytowe jest dywersyfikowane pod względem obszarów geograficznych, sektorów gospodarki, produktów oraz klientów,
  • decyzje kredytowe mogą podejmować jedynie osoby do tego uprawnione,
  • Grupa zawiera transakcje kredytowe wyłącznie z klientami, których zna, a podstawą współpracy z klientami są relacje długoterminowe,
  • klient i zawarte z nim transakcje są monitorowane w sposób transparentny dla klienta i wzmacniający relacje z klientem.

Ryzyko koncentracji jest immanentnym ryzykiem, podejmowanym przez Bank w ramach prowadzonej działalności statutowej i podlega ono określonemu procesowi i zasadom zarządzania.

Zarząd dokonuje oceny przyjętej polityki zarządzania ryzykiem koncentracji pod względem sposobu jej stosowania, w szczególności w zakresie sprawdzenia jej skuteczności i adekwatności realizacji zasad w kontekście aktualnej i planowanej działalności oraz z uwzględnieniem strategii zarządzania ryzykiem. W sytuacji istotnych zmian w otoczeniu działania Grupy lub strategii zarządzania ryzykiem, przegląd adekwatności procesu zarządzania ryzykiem koncentracji dokonywany jest niezwłocznie po wystąpieniu tej okoliczności. Właściwa ocena ryzyka koncentracji ponoszonego przez Grupę w istotnym stopniu zależy od prawidłowej i pełnej identyfikacji kluczowych czynników ryzyka, które wpływają na poziom ryzyka koncentracji. W uzasadnionych przypadkach Grupa identyfikuje ryzyko koncentracji w procesie planowania nowej działalności obejmującej wprowadzenie i rozwój nowych produktów, usług i obecności na rynkach oraz istotne zmiany dotychczasowych produktów, usług i zmiany na rynkach.

Dywersyfikacja portfela kredytowego jest jednym z ważniejszych narzędzi zarządzania ryzykiem kredytowym. Nadmierna koncentracja kredytowa jest zjawiskiem niepożądanym przez Grupę, ponieważ powoduje wzrost ryzyka. Potencjalne straty z tym związane są na tyle dużym zagrożeniem, że stopień koncentracji powinien być monitorowany, kontrolowany i raportowany do kierownictwa Grupy. Podstawowymi narzędziami ograniczania ryzyka koncentracji są mechanizmy identyfikacji i pomiaru ryzyka koncentracji oraz limity zaangażowań w poszczególnych segmentach portfela Banku oraz w spółkach zależnych. Narzędzia te pozwalają na różnicowanie portfela kredytowego i redukcję negatywnych skutków związanych z niekorzystnymi zmianami w poszczególnych obszarach gospodarki.

Za obszar (wymiar) istotnej koncentracji Grupa uznaje sytuację, w której udział danego obszaru (wymiaru) koncentracji w sumie bilansowej Grupy jest równy lub przekracza 10% lub 5% planowanego na dany rok budżetowy wyniku finansowego netto Grupy. W takiej sytuacji dany obszar (wymiar) koncentracji podlega analizom, raportowaniu i zarządzaniu w ramach procesu zarządzania ryzykiem koncentracji.

Jednym z potencjalnych źródeł ryzyka kredytowego jest wysoka koncentracja zaangażowań kredytowych Grupy w poszczególne podmioty lub grupy podmiotów powiązanych ze sobą kapitałowo i organizacyjnie. W celu jej ograniczania Rozporządzenie UE nr 575/2013 określa limit maksymalnego zaangażowania Grupy. Zgodnie z art. 395 Rozporządzenia UE nr 575/2013: Instytucja nie przyjmuje na siebie ekspozycji wobec klienta lub grupy powiązanych klientów, której wartość po uwzględnieniu skutku ograniczenia ryzyka kredytowego zgodnie z art. 399–403 przekracza 25% wartości jej kapitału Tier 1. Jeżeli taki klient jest instytucją lub jeżeli do grupy powiązanych klientów należy co najmniej jedna instytucja, wartość ta nie przekracza 25% wartości kapitału Tier 1 instytucji lub kwoty 150 mln EUR, w zależności od tego, która z tych wartości jest wyższa, pod warunkiem że suma wartości ekspozycji wobec wszystkich powiązanych klientów niebędących instytucjami, po uwzględnieniu skutku ograniczenia ryzyka kredytowego zgodnie z art. 399-403, nie przekracza 25% wartości kapitału Tier 1 instytucji.

Grupa dokonuje monitoringu limitów koncentracji zgodnie z art. 387 Rozporządzenia UE nr 575/2013. Według stanu na koniec 2021 roku limity określone w art. 395 Rozporządzenia UE nr 575/2013 nie zostały przekroczone. Na koniec 2021 roku zaangażowanie Grupy w finansowanie klientów/grup klientów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie nie przekraczają limitu koncentracji zaangażowań. Największe zaangażowanie Grupy stanowiło 20,14% kapitału Tier 1.

Tolerancja ryzyka koncentracji jest określona w Grupie poprzez system limitów wewnętrznych, które uwzględniają zarówno zakładane kierunki i dynamikę rozwoju biznesu przez Grupę, akceptowalny poziom ryzyka kredytowego i płynności, jak również zewnętrzne uwarunkowania i perspektywy makroekonomiczne i sektorowe. Limity wewnętrzne dla ryzyka koncentracji kredytowych określane są m.in. dla:

  • wybranych sektorów gospodarczych/ branż,
  • ekspozycji denominowanych w walucie obcej,
  • segmentu klienta (wewnątrzbankowa segmentacja klientów),
  • kredytów zabezpieczonych danym rodzajem zabezpieczenia,
  • regionów geograficznych,
  • średniego prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania (probability of default),
  • ekspozycji z określonym ratingiem (wewnętrzna skala ratingowa Grupy),
  • ekspozycji z określonym debt-to-income,
  • ekspozycji z określonym loan-to-value.

Działania ograniczające ekspozycję Grupy na ryzyko koncentracji mogą obejmować działania o charakterze systemowym oraz działania o charakterze pojedynczych/specyficznych decyzji i transakcji. Do działań ograniczających ryzyko koncentracji o charakterze systemowym Grupa zalicza:

  • ograniczanie zakresu kredytowania określonego rodzaju klientów, poprzez modyfikację prowadzonej polityki kredytowej,
  • obniżenie limitów w zakresie ryzyka koncentracji,
  • dywersyfikację rodzajów aktywów na poziomie sprawozdania z sytuacji finansowej Grupy,
  • zmianę strategii biznesowej w taki sposób, aby przeciwdziałała nadmiernej koncentracji,
  • dywersyfikację w zakresie przyjmowanych rodzajów zabezpieczeń.

Do działań ograniczających ryzyko koncentracji o charakterze pojedynczych/ specyficznych decyzji i transakcji Grupa zalicza:

  • ograniczanie zawierania dalszych transakcji z danym klientem lub grupą powiązanych klientów,
  • sprzedaż wyselekcjonowanych aktywów/ portfeli kredytowych,
  • sekurytyzację aktywów,
  • ustanowienie nowych zabezpieczeń (np. kredytowych instrumentów pochodnych, gwarancji, subpartycypacji, umów ubezpieczenia) dla istniejących lub nowych ekspozycji kredytowych.

Przeprowadzaną przez Grupę analizą koncentracji branżowej objęte są wszystkie ekspozycje kredytowe Grupy wobec klientów instytucjonalnych. Grupa definiuje branże w oparciu o Polską Klasyfikację Działalności (kod PKD 2007). Struktura zaangażowania Grupy względem branż analizowana na koniec grudnia 2021 roku (w układzie prezentacji branż wprost z klasyfikacji PKD), podobnie jak na koniec grudnia 2020 roku, charakteryzuje się koncentracją wobec takich branż jak: Rolnictwo, Leśnictwo, Łowiectwo i Rybactwo oraz Przetwórstwo Przemysłowe. Na koniec roku 2021 udział Przetwórstwa Przemysłowego wzrósł o 3 p.p. do 24% w porównaniu do końca 2020, natomiast udział branży Rolnictwo, Leśnictwo, Łowiectwo i Rybactwo zmniejszył się o 4 p.p. w stosunku do końca 2020 i wyniósł 22% zaangażowania branżowego.

Poniżej zaprezentowano tabelę, porównującą udział kredytów z rozpoznaną utratą wartości w zaangażowaniu branżowym (wartość bilansowa brutto) na 31 grudnia 2021 i 2020 r.

Zaangażowanie* Udział zagrożonych kredytów
Branża 31.12.2021 31.12.2020 31.12.2021 31.12.2020
Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 10 465 499 10 756 142 7,4% 9,2%
Górnictwo i wydobywanie 37 820 36 341 10,6% 9,5%
Przetwórstwo przemysłowe 11 796 094 8 772 763 2,9% 5,5%
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów 1 625 848 648 737 0,3% 0,8%
Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 178 067 166 344 1,9% 6,6%
Budownictwo 2 523 808 2 540 629 7,0% 8,5%
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 7 210 738 5 725 092 4,9% 7,5%
Transport i gospodarka magazynowa 2 091 731 1 216 516 3,1% 6,9%
Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 257 179 273 257 19,3% 20,5%
Informacja i komunikacja 1 066 367 1 439 082 1,3% 3,4%
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 971 971 891 461 7,6% 11,5%
Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 5 134 198 4 657 921 2,2% 3,0%
Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 3 140 265 2 368 361 1,4% 2,4%
Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 1 038 545 767 882 4,6% 9,7%
Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 82 711 96 875 0,0% 0,0%
Edukacja 86 123 87 763 9,9% 12,0%
Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 755 823 652 849 2,5% 3,5%
Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 17 343 16 257 18,5% 21,0%
Pozostała działalność 108 059 88 598 5,1% 7,6%
Razem 48 588 189 41 202 870 4,3% 6,7%
* Dane finansowe zostały zaokrąglone i przedstawione w tysiącach złotych, w związku z tym, w niektórych wypadkach suma liczb może nie odpowiadać dokładnie łącznej sumie.

 

Grupa zarządza także ryzykiem koncentracji zabezpieczeń. W tym celu Grupa wprowadziła limity zaangażowania poszczególnych rodzajów zabezpieczeń dbając o ich odpowiednią dywersyfikację. Według stanu na koniec 2021 roku, podobnie jak na koniec 2020 roku, nie zaobserwowano przekroczeń tych limitów.

W przypadku oceny indywidualnej Grupa spodziewa się według stanu na 31 grudnia 2021 roku odzyskać, z tytułu ustanowionych zabezpieczeń, kwotę 325 251 tys. złotych, co stanowi 29% całkowitego zaangażowania ocenianego indywidualnie z rozpoznaną utratą wartości (na 31 grudnia 2020 roku 446 091 tys. złotych i 30%).

Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe

Poniższa tabela prezentuje maksymalną ekspozycję Grupy na ryzyko kredytowe dla instrumentów finansowych ujętych i nieujętych w sprawozdaniu finansowym. Maksymalna ekspozycja została zaprezentowana brutto, przed uwzględnieniem wpływu zabezpieczeń i innych instrumentów polepszenia jakości kredytów.

31.12.2021
Aktywa Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe –
bez uwzględniania zabezpieczeń
Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe –
z uwzględnieniem zabezpieczeń
Kasa i środki w Banku Centralnym 4 631 760 4 631 477
Należności od banków 2 620 593 2 615 150
Pochodne instrumenty finansowe 1 901 919 1 901 919
Korekta wartości godziwej pozycji zabezpieczającej 65 465 65 465
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według zamortyzowanego kosztu 88 042 967 85 080 454
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 1 219 027 1 219 027
Papiery wartościowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu 23 313 693 23 268 041
Papiery wartościowe wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 347 309 347 309
Papiery wartościowe wyceniane według wartości godziwej przez inne całkowite dochody 9 143 353 9 143 353
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 876 599 876 599
Inne aktywa finansowe 369 108 369 108
Aktywa razem 132 531 793 129 517 902
Zobowiązania warunkowe razem 8 692 582 8 692 582
Całkowita ekspozycja na ryzyko kredytowe 141 224 375 138 210 484

31.12.2020
Aktywa Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe –
bez uwzględniania zabezpieczeń
Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe –
z uwzględnieniem zabezpieczeń
Kasa i środki w Banku Centralnym 3 421 880 3 421 877
Należności od banków 776 390 774 722
Pochodne instrumenty finansowe 1 531 617 1 531 617
Korekta wartości godziwej pozycji zabezpieczającej 531 793 531 793
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według zamortyzowanego kosztu 77 284 074 74 097 269
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 1 539 848 1 539 848
Papiery wartościowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu 23 373 414 23 361 022
Papiery wartościowe wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 371 900 371 900
Papiery wartościowe wyceniane według wartości godziwej przez inne całkowite dochody 10 228 560 10 228 560
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 745 606 745 606
Inne aktywa finansowe 496 079 496 079
Aktywa razem 120 301 161 117 100 293
Zobowiązania warunkowe razem 4 889 575 4 889 575
Całkowita ekspozycja na ryzyko kredytowe 125 190 736 121 989 868

Ekspozycja na ryzyko kredytowe w podziale na ratingi jakości kredytowej

Poniższa tabela prezentuje istotne ekspozycje na ryzyko kredytowe, do których miał zastosowanie model oczekiwanych strat kredytowych. Podział został oparty na poniższej skali ratingowej:

31.12.2021
Kredyty i pożyczki brutto wyceniane według zamortyzowanego kosztu dla których odpis z tytułu utraty wartości jest mierzony jako*:
Rating 12-miesięczna oczekiwana strata kredytowa – ekspozycje bez utraty wartości Oczekiwana strata kredytowa w okresie trwania ekspozycji – ekspozycje bez utraty wartości Oczekiwana strata kredytowa w okresie trwania ekspozycji – ekspozycje z rozpoznaną utratą wartości Oczekiwana strata kredytowa w okresie trwania ekspozycji – ekspozycje POCI Wartość portfela brutto dla danej kategorii ratingu Wartość portfela netto dla danej kategorii ratingu
1 195 195 194
2 98 886 1 98 887 98 885
3 1 466 557 4 1 466 562 1 466 312
4 2 297 422 6 304 2 303 727 2 302 935
5 7 176 396 167 297 3 004 7 346 687 7 334 970
6 15 174 790 596 215 14 714 2 685 15 788 415 15 705 802
7 12 194 008 968 435 28 946 3 751 13 194 945 13 010 523
8 2 639 331 1 568 413 15 521 8 754 4 231 991 4 093 222
9 76 160 695 160 31 663 3 488 806 463 727 064
10 24 004 468 670 422 523 11 388 926 535 623 119
11 do 12 1 311 8 777 1 198 702 133 959 1 342 707 619 425
Razem 41 149 060 4 479 276 1 715 073 164 025 47 507 114 45 982 451

31.12.2020
Kredyty i pożyczki brutto wyceniane według zamortyzowanego kosztu dla których odpis z tytułu utraty wartości jest mierzony jako*:
Rating 12-miesięczna oczekiwana strata kredytowa – ekspozycje bez utraty wartości Oczekiwana strata kredytowa w okresie trwania ekspozycji – ekspozycje bez utraty wartości Oczekiwana strata kredytowa w okresie trwania ekspozycji – ekspozycje z rozpoznaną utratą wartości Oczekiwana strata kredytowa w okresie trwania ekspozycji – ekspozycje POCI Wartość portfela brutto dla danej kategorii ratingu Wartość portfela netto dla danej kategorii ratingu
1 289 289 279
2 110 426 110 426 110 417
3 329 527 1 329 528 329 507
4 1 494 647 1 903 1 496 550 1 496 122
5 5 191 773 120 809 3 615 62 5 316 259 5 300 019
6 12 078 510 432 815 21 329 2 089 12 534 744 12 402 994
7 12 155 128 1 571 548 34 668 20 144 13 781 487 13 507 505
8 2 501 199 1 404 451 44 648 2 300 3 952 598 3 832 457
9 100 811 775 060 64 280 4 803 944 954 860 858
10 36 627 651 220 691 922 15 440 1 395 208 1 004 431
11 do 12 5 878 7 395 1 531 945 205 669 1 750 887 824 001
Razem 34 004 815 4 965 202 2 392 407 250 507 41 612 930 39 668 590
* Dane finansowe zostały zaokrąglone i przedstawione w tysiącach złotych, w związku z tym, w niektórych wypadkach suma liczb może nie odpowiadać dokładnie łącznej sumie.

 

Dla dużych przedsiębiorstw oraz klientów z segmentu MSP, prowadzących pełną rachunkowość, Grupa wyznacza wewnętrzne klasy ratingowe zgodnie z przyjętą polityką kredytową. Klasy ratingowe wyznaczane są na podstawie modelu ryzyka dedykowanego dla tej części portfela kredytowego i stanowią podstawę do szacowania wysokości rezerwy zgodnie z MSSF9. Klientom Grupy przypisywane są ratingi od 1 (klienci, wobec których Grupa identyfikuje najniższe ryzyko kredytowe) do 12 (klienci wobec których Grupa identyfikuje najwyższe ryzyko kredytowe). Do przypisania ratingów wykorzystywane są przy tym roczne dane finansowe przedstawiane przez klienta oraz ogólna ocena jakościowa jego sytuacji na rynku.

Struktura przeterminowania należności

Celem analizy zaległości w spłacie jest wskazanie poziomu potencjalnej straty kredytowej (w odniesieniu do należności bez utraty wartości). Im wyższe przeterminowanie w spłacie, tym większe prawdopodobieństwo identyfikacji obiektywnej przesłanki utraty wartości w przyszłości. Wzrost opóźnienia w spłacie powyżej zera dni zwiększa szansę identyfikacji przesłanki utraty wartości, ale nie stanowi sam w sobie podstawy do nadania tej przesłanki. W wypadku ekspozycji przeterminowanych poniżej 91 dni przesłanka może zostać jednak zidentyfikowana na podstawie dodatkowych informacji o sytuacji ekonomiczno-finansowej klienta.

Strukturę portfela kredytowego (wycenianego według zamortyzowanego kosztu oraz wycenianego według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat) w podziale na ekspozycje z utratą wartości oraz bez utraty wartości wraz z uwzględnieniem poziomu zaległości w spłacie przedstawiają poniższe tabele.

31.12.2021
Struktura przeterminowania należności
(wartość bilansowa netto)*
bez utraty wartości z utratą
wartości
Razem
0 dni 1-30 dni 31-60 dni 61-90 dni
Kredyty i pożyczki hipoteczne 26 290 199 22 813 5 965 782 269 685 26 589 444
Kredyty gotówkowe 8 497 311 60 781 9 149 3 176 175 663 8 746 080
Kredyty samochodowe 1 736 309 4 433 1 650 442 12 836 1 755 670
Karty kredytowe 1 005 430 8 466 1 560 438 22 489 1 038 383
Kredyty inwestycyjne 20 942 964 312 572 10 756 655 374 149 21 641 096
Limity w rachunku bieżącym 10 398 990 73 858 6 663 1 068 160 716 10 641 295
Kredyty obrotowe przedsiębiorstw 9 779 339 88 918 5 106 1 459 308 431 10 183 253
Leasing 4 506 032 127 264 88 526 2 445 98 789 4 823 056
Pozostałe 834 864 11 155 13 824 8 21 353 881 204
Razem 83 991 438 710 260 143 199 10 473 1 444 111 86 299 481

31.12.2020
Struktura przeterminowania należności
(wartość bilansowa netto)*
bez utraty wartości z utratą
wartości
Razem
0 dni 1-30 dni 31-60 dni 61-90 dni
Kredyty i pożyczki hipoteczne 21 967 159 7 477 3 829 4 382 448 995 22 431 842
Kredyty gotówkowe 7 413 543 49 281 16 476 5 322 206 064 7 690 686
Kredyty samochodowe 1 569 276 4 343 1 598 511 14 699 1 590 427
Karty kredytowe 1 124 625 7 942 1 737 1 007 30 137 1 165 448
Kredyty inwestycyjne 19 864 473 40 268 17 491 1 191 684 423 20 607 846
Limity w rachunku bieżącym 7 941 707 31 014 6 878 1 642 259 558 8 240 799
Kredyty obrotowe przedsiębiorstw 8 087 622 51 799 6 654 2 017 398 504 8 546 596
Leasing 3 822 553 15 958 3 799 1 439 108 131 3 951 880
Pozostałe 1 375 712 1 345 338 126 34 072 1 411 593
Razem 73 166 670 209 427 58 800 17 637 2 184 583 75 637 117
* Dane finansowe zostały zaokrąglone i przedstawione w tysiącach złotych, w związku z tym, w niektórych wypadkach suma liczb może nie odpowiadać dokładnie łącznej sumie.

Odpisy z tytułu utraty wartości

Odpisy z tytułu utraty wartości odzwierciedlają oczekiwaną stratę kredytową obliczoną z wykorzystaniem trzyetapowego podejścia wymaganego przez MSSF 9, co opisano w Nocie 3.

Zabezpieczenia

Opis posiadanych zabezpieczeń lub innych mechanizmów poprawiających jakość kredytową

Grupa ocenia zdolność kredytową każdego klienta na podstawie indywidualnej. Wartość uzyskanego zabezpieczenia, jeśli jest ono uznane za niezbędne przez Grupę z racji udzielenia danego kredytu, podlega wycenie przez Grupę. Grupa akceptuje zróżnicowane formy zabezpieczeń dla kredytów, ale do głównych kategorii można zaliczyć:

  • hipotekę na nieruchomości;
  • ubezpieczenie nieruchomości będącej przedmiotem hipoteki;
  • ubezpieczenie na życie kredytobiorcy;
  • zastaw rejestrowy;

Wpływ posiadanych zabezpieczeń na wycenę ekspozycji ze zidentyfikowaną utratą wartości (kredytów wycenianych według zamortyzowanego kosztu oraz wycenianych według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat) *.

31.12.2021 Wartość brutto ze zidentyfikowaną utratą wartości Wartość posiadanych
zabezpieczeń
Wartość netto ekspozycji
ze zidentyfikowaną
utratą wartości
Kredyty i pożyczki udzielone:
Niebankowym podmiotom finansowym 1 616 294
Klientom indywidualnym 1 127 360 594 143 505 491
Podmiotom gospodarczym: 1 949 635 1 424 520 835 308
w tym rolnikom indywidualnym 702 602 636 185 423 209
Należności leasingowe 204 827 103 018
Kredyty i pożyczki brutto, razem 3 283 438 2 018 663 1 444 111
Odpisy na należności (wielkość ujemna) (1 839 327)
Kredyty i pożyczki netto, razem 1 444 111

31.12.2020 Wartość brutto ze
zidentyfikowaną
utratą wartości
Wartość posiadanych
zabezpieczeń
Wartość netto ekspozycji
ze zidentyfikowaną
utratą wartości
Kredyty i pożyczki udzielone:
Niebankowym podmiotom finansowym 1 625 4 907
Klientom indywidualnym 1 444 716 762 882 696 385
Podmiotom gospodarczym: 2 621 013 1 886 370 1 384 433
w tym rolnikom indywidualnym 898 771 805 607 610 300
Instytucjom sektora budżetowego 44 32
Należności leasingowe 204 124 102 825
Kredyty i pożyczki brutto, razem 4 271 522 2 649 256 2 184 583
Odpisy na należności (wielkość ujemna) (2 086 939)
Kredyty i pożyczki netto, razem 2 184 583
* Dane finansowe zostały zaokrąglone i przedstawione w tysiącach złotych, w związku z tym, w niektórych wypadkach suma liczb może nie odpowiadać dokładnie łącznej sumie.

 

W okresie objętym niniejszym sprawozdaniem finansowym nie nastąpiły istotne zmiany w jakości zabezpieczenia w wyniku pogorszenia lub zmian w polityce zabezpieczeń Grupy.

Kredyty mieszkaniowe walutowe i denominowane w walutach obcych

Kredyty mieszkaniowe dla klientów indywidualnych stanowią około 31% portfela kredytowego wobec sektora niefinansowego Grupy (wartości bilansowej brutto), z czego (17%) to kredyty walutowe i denominowane w walucie obcej, z czego, z kolei, zdecydowana większość (99%) to kredyty walutowe i denominowane we frankach szwajcarskich. Łączna wartość bilansowa brutto kredytów mieszkaniowych walutowych i denominowanych w walutach obcych to 4 569 608 tys. zł.

Grupa dokonuje aktualizacji wartości nieruchomości mieszkaniowych stanowiących zabezpieczenie hipoteczne udzielonych kredytów w okresach rocznych, z uwzględnieniem poniższych założeń:

  • w odniesieniu do kredytów o zadłużeniu poniżej 12 mln zł na dzień aktualizacji – wartość nieruchomości aktualizowana jest metodą statystyczną,
  • w odniesieniu do kredytów o zadłużeniu powyżej 12 mln zł na dzień aktualizacji – wartość nieruchomości podlega aktualizacji w drodze indywidualnej.

Zaktualizowane wartości nieruchomości są podstawą do wyliczenia bieżącego poziomu LTV dla pojedynczej ekspozycji oraz średniego LTV dla całego portfela, jako średnia ważona wartością bilansową brutto pojedynczych LTV.

Poniżej zaprezentowano tabele z łącznym zaangażowaniem bilansowym oraz średnią wartością LTV dla kredytów mieszkaniowych denominowanych w walutach obcych ze względu na rozpoznaną utratę wartości oraz dni przeterminowania:

dni przeterminowania wartość bilansowa brutto średnie LTV ważone WBB
0-30 dni 4 346 117 80,85%
31-60 dni 4 718 80,91%
61-90 dni 1 429 130,64%
powyżej 90 dni 217 344 113,34%
Razem 4 569 608 82,40%

rozpoznana utrata wartości wartość bilansowa brutto średnie LTV ważone WBB
NIE 4 214 400 79,88%
TAK 355 208 112,33%
Razem 4 569 608 82,40%

 

Średni poziom wskaźnika bieżącego LTV dla całego portfela mieszkaniowego denominowanego w walutach obcych wynosi 81%, podczas gdy dla kredytów złotówkowych mieszkaniowych wynosi 69%.

Struktura ekspozycji oraz średnie bieżące LTV ze względu na lata udzielenia kredytu (kredyty mieszkaniowe denominowane w walutach) są zaprezentowane w tabeli poniżej:

rok umowy liczba udzielonych
kredytów
wartość bilansowa
brutto
średnie LTV ważone
WBB
wartość bilansowa
brutto *
2005 i poniżej 2 268 292 768 42,43% 278 109
2006 4 687 1 027 224 58,15% 975 424
2007 4 349 1 415 941 88,22% 1 318 215
2008 5 348 1 587 940 100,39% 1 442 844
2009 612 131 127 67,06% 123 973
2010 i więcej 293 114 608 97,62% 75 834
Razem 17 557 4 569 608 82,40% 4 214 399
* Kredyty bez rozpoznanej utraty wartości.

Praktyki „forbearance”

Grupa uznaje ekspozycję jako forborne w przypadku przyznania udogodnienia ze względów ekonomicznych (trudności finansowych) w tym każdego udogodnienia przyznanego dla ekspozycji z rozpoznaną przesłanką utraty wartości. W przypadku udzielenia udogodnienia z istotną stratą ekonomiczną bank klasyfikuje klienta do statusu default.

Jako przyznanie udogodnienia rozumie się m.in. wystąpienie przynajmniej jednego z poniższych zdarzeń:

  • zmiana harmonogramu spłat, w tym w szczególności wydłużenie daty zapadalności kredytu,
  • anulowanie kwoty zaległej (np. kapitalizacja kwoty zaległej, która może być spłacana w późniejszym terminie),
  • umorzenie kapitału, odsetek lub prowizji,
  • konsolidacja posiadanych kredytów w jeden nowy produkt, o ile kwoty spłat skonsolidowanego kredytu są niższe niż suma spłat przed konsolidacją,
  • obniżenie wysokości bazy stopy procentowej lub marży,
  • udzielenie nowego kredytu na spłatę istniejącego zadłużenia,
  • przewalutowanie istniejącego kredytu,
  • zmiana lub odstąpienie od istotnych postanowień umowy (np. warunek umowy, który został naruszony w wyniku trudności finansowych),
  • dodatkowe zabezpieczenie przedstawione przez Kredytobiorcę (jeśli występuje wraz z innym zdarzeniem spełniającym definicją udogodnienia) lub uzgodniona z Bankiem sprzedaż zabezpieczenia przy czym środki ze spłaty zabezpieczenia zostają przeznaczone na spłatę zobowiązania kredytowego w Banku.

Wyłącznie w czasie gdy klient posiada trudności finansowe lub z uwagi na zmiany rynkowe trudności takie mogą u niego wystąpić, tzn.:

  • ekspozycja jest w obsłudze windykacyjnej, lub
  • ekspozycja nie jest w obsłudze windykacyjnej, ale istnieją dowody (dostarczone przez klienta lub uzyskane w procesie decyzyjnym), że klient posiada lub może w najbliższym czasie posiadać trudności finansowe.

Bank uznaje za istotną stratę ekonomiczną spadek wartości bieżącej oczekiwanych przepływów pieniężnych w wyniku przyznanych udogodnień większy bądź równy 1%[1]. Spadek wartości liczony jest według następującego wzoru:

 

NPV– NPV1
__________

NPV0

 

gdzie:

NPV0 – wartość bieżąca oczekiwanych przepływów pieniężnych (uwzględniających odsetki oraz opłaty/prowizje) przed wprowadzeniem zmian w warunkach kredytowania zdyskontowane pierwotną efektywną stopą procentową,

NPV1 – wartość bieżąca oczekiwanych przepływów pieniężnych (uwzględniające odsetki oraz opłaty/prowizje) po wprowadzeniu zmian w warunkach kredytowania zdyskontowane pierwotną efektywną stopą procentową. W przypadku konsolidacji wielu kredytów za pierwotną stopę procentową na potrzeby oceny istotności straty ekonomicznej przyjmuje się średnią ESP ważoną ekspozycją bilansową brutto na moment przyznania udogodnienia.

Zmianę wartości bieżącej oczekiwanych przepływów pieniężnych kalkuluje się na poziomie ekspozycji.

W uzasadnionych przypadkach wynikających z kompleksowych działań restrukturyzacyjnych dla danego klienta (np. spłata w pierwszej kolejności kredytów ze słabszym zabezpieczeniem) dopuszcza się wyliczenie NPV na poziomie klienta.

Status forborne przestaje być rozpoznawany, jeśli zostaną spełnione poniższe warunki:

  • ekspozycja przeklasyfikowana została do portfela pracującego w następstwie przeanalizowania sytuacji finansowej (dotyczy portfela korporacyjnego), która wykazała, że klient nie spełnia już warunków utrzymania go w portfelu z utratą wartości,
  • ekspozycja od 24 miesięcy nieprzerwanie jest klasyfikowana do kategorii bez przesłanki utraty wartości,
  • klient nie zalega powyżej 30 dni na żadnej ekspozycji,
  • przez przynajmniej połowę okresu próbnego kredytobiorca dokonywał regularnych i istotnych spłat.

31.12.2021
Wartość ekspozycji „forborne” Portfel ogółem w tym zaangażowania forbearance w tym modyfikacja warunków w tym refinansowanie
Kredyty i pożyczki udzielone: 89 261 994 1 467 746 1 404 311 63 435
Niebankowym podmiotom finansowym 796 517
Klientom indywidualnym 38 820 174 569 119 551 405 17 714
Podmiotom gospodarczym: 44 571 465 869 455 823 734 45 721
w tym rolnikom indywidualnym 8 823 433 383 741 380 732 3 009
Instytucjom sektora budżetowego 84 487
Należności leasingowe 4 989 351 29 172 29 172
Odpisy z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek udzielonych: (2 962 513) (438 438) (420 751) (17 687)
Niebankowym podmiotom finansowym (2 075)
Klientom indywidualnym (935 977) (188 839) (184 177) (4 662)
Podmiotom gospodarczym: (1 860 797) (238 627) (225 602) (13 025)
w tym rolnikom indywidualnym (389 619) (59 306) (58 948) (358)
Instytucjom sektora budżetowego (1 542)
Należności leasingowe (162 122) (10 972) (10 972)
Kredyty i pożyczki netto, razem 86 299 481 1 029 308 983 560 45 748

31.12.2020
Wartość ekspozycji „forborne” Portfel
ogółem
w tym zaangażowania forbearance w tym modyfikacja warunków w tym
refinansowanie
Kredyty i pożyczki udzielone: 78 823 922 1 448 966 1 380 968 67 998
Niebankowym podmiotom finansowym 595 102
Klientom indywidualnym 33 802 097 414 718 387 464 27 254
Podmiotom gospodarczym: 40 212 881 999 526 958 782 40 744
w tym rolnikom indywidualnym 9 462 022 401 262 394 387 6 875
Instytucjom sektora budżetowego 101 382
Należności leasingowe 4 112 460 34 722 34 722
Odpisy z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek udzielonych: (3 186 805) (396 096) (377 340) (18 756)
Niebankowym podmiotom finansowym (1 934)
Klientom indywidualnym (1 172 830) (145 977) (139 637) (6 340)
Podmiotom gospodarczym: (1 863 349) (237 774) (225 358) (12 416)
w tym rolnikom indywidualnym (453 098) (50 380) (49 648) (732)
Instytucjom sektora budżetowego (2 268)
Należności leasingowe (146 424) (12 345) (12 345)
Kredyty i pożyczki netto, razem 75 637 117 1 052 870 1 003 628 49 242

 

[1] Zmiana z 5% na 1% od 11.01.2021.

 

W związku z trwającą pandemią COVID-19 Grupa w trakcie roku 2021 kontynuowała działania dotyczące m.in.:

  • przeglądu portfela kredytowego ze szczególną uwagą skierowaną na branże wrażliwe, wyjątkowo silnie dotknięte konsekwencjami pandemii COVID 19.

Grupa także aktywnie uczestniczyła w pracach sektora bankowego, regulatorów i aranżerów pomocy rządu skierowanej do przedsiębiorców, uruchomił szereg rozwiązań pozwalających Klientom na elektroniczny i on-linowy sposób wnioskowania do Banku oraz korzystania z programów pomocy związanych ze skutkami pandemii oraz prowadzi bieżący monitoring ilości klientów i ekspozycji kredytowych, które dotknięte zostały skutkami pandemii, w tym na bieżąco podejmuje decyzje dotyczące poszczególnych klientów co do rodzaju i struktury finansowania klienta adekwatnego do jego bieżącej sytuacji oraz dostępnych programów pomocowych.

Grupa kontynuowała współpracę z BGK w odniesieniu do gwarancji płynnościowych PLG–FGP oferowanych klientom Grupy, gwarancji płynnościowych oraz programów dopłat do oprocentowania kredytów.

Wprowadzono elektroniczny, uproszczony proces wnioskowania o czasowe zawieszenie spłat rat kapitałowo-odsetkowych od kredytów inwestycyjnych.

Jako partner programu PFR Bank dostarczył swoim klientom techniczne możliwości wnioskowania o finansowanie z tych programów poprzez bankowość elektroniczną.

W okresie od 18 lutego do 31 marca 2021 Grupa skupiała się na możliwie najpełniejszym wykorzystaniu dostępnych programów pomocowych dla klientów, w tym również udzielając czasowego odroczenia spłat rat od kredytów, na bieżąco rozpatrując wnioski Klientów w tym zakresie.

Po 31 marca 2021 wnioski klientów o odroczenie płatności rat mogły być składane i rozpatrywane, jednak w trybie analogicznym do sytuacji sprzed pandemii Covid-19.

Poniższe tabele bazują na danych bilansowych i prezentują wartości ujęte w księgach Grupy na dzień 31.12.2021 r. i 31.12.2020 r.

31.12.2021
Kredyty i pożyczki udzielone klientom podlegające moratorium Liczba klientów, którym przyznano moratoria Wartość kredytów i pożyczek objętych moratoriami
trwającymi i wygasłymi
w tym moratoria ustawowe w tym moratoria trwające
bez utraty wartości z utrata wartości
Wartość brutto 37 232 5 709 313 255 747 126 12 704
Klientom indywidualnym 28 547 2 960 346 255 374 126 12 486
Podmiotom gospodarczym 6 546 2 213 339 373 218
w tym rolnikom indywidualnym 1 411 460 274 218 218
Instytucjom sektora budżetowego 2 1 041
Należności leasingowe 2 137 534 587
Odpis x
Klientom indywidualnym x (207 870) (71 904) (10) (3 647)
Podmiotom gospodarczym x (153 253) (19) (19)
w tym rolnikom indywidualnym x (35 025) (19) (19)
Instytucjom sektora budżetowego x (201)
Należności leasingowe x (35 151)
Kredyty i pożyczki netto udzielone klientom podlegające moratorium, razem 37 232 5 312 838 183 824 116 9 038

31.12.2020
Kredyty i pożyczki udzielone klientom podlegające moratorium Liczba klientów,
którym przyznano
moratoria
Wartość kredytów i pożyczek objętych moratoriami
trwającymi i wygasłymi
w tym moratoria ustawowe w tym moratoria trwające
bez utraty wartości z utrata wartości
Wartość brutto 43 309 7 251 102 135 935 171 565 129 760
Niebankowym podmiotom finansowym 1 33
Klientom indywidualnym 33 257 3 374 952 135 848 45 132 94 051
Podmiotom gospodarczym 7 460 3 095 593 87 120 067 35 625
w tym rolnikom indywidualnym 1 492 523 060 87 40 981 4 465
Instytucjom sektora budżetowego 2 1 121 886
Należności leasingowe 2 589 779 403 5 480 84
Odpis x (375 835) (32 988) (5 206) (32 835)
Niebankowym podmiotom finansowym x (3)
Klientom indywidualnym x (201 320) (32 987) (2 136) (26 281)
Podmiotom gospodarczym x (137 439) (1) (2 780) (6 532)
w tym rolnikom indywidualnym x (39 932) (1) (696) (1 011)
Instytucjom sektora budżetowego x (238) (233)
Należności leasingowe x (36 835) (57) (22)
Kredyty i pożyczki netto udzielone klientom podlegające moratorium, razem 43 309 6 875 267 102 947 166 359 96 925

31.12.2021 Rezydualny termin trwających moratoriów
Wartość brutto Razem do 3 m-cy od 3 m-cy
do 6 m-cy
Klientom indywidualnym 12 612 12 612
Podmiotom gospodarczym: 218 218
w tym rolnikom indywidualnym: 218 218
Kredyty i pożyczki brutto udzielone klientom podlegające moratorium, razem 12 830 12 830

31.12.2020 Rezydualny termin trwających moratoriów
Wartość brutto Razem do 3 m-cy od 3 m-cy
do 6 m-cy
Klientom indywidualnym 139 183 136 262 2 921
Podmiotom gospodarczym: 155 692 139 303 16 389
w tym rolnikom indywidualnym: 45 446 39 401 6 045
Instytucjom sektora budżetowego: 886 886
Należności leasingowe 5 564 419 5 145
Kredyty i pożyczki brutto udzielone klientom podlegające moratorium, razem 301 325 276 870 24 455

31.12.2021
Nowo udzielone kredyty i zaliczki objęte programami gwarancji publicznych Liczba klientów, którzy otrzymali gwarancję publiczną Wartość W tym: rezydualny termin zapadalności gwarancji publicznej
do 6 m-cy od 6 m-cy
o 12 m-cy
od 1 r
do 2 l
od 2 l
do 5 l
powyżej
5 lat
Wartość brutto 5 306 2 519 663 173 596 997 446 997 298 150 263 201 060
Podmiotom gospodarczym 5 306 2 519 663 173 596 997 446 997 298 150 263 201 060
w tym rolnikom indywidualnym 245 60 173 216 1 508 8 040 50 409
Odpis x (24 226) (1 329) (9 160) (7 869) (2 372) (3 496)
Podmiotom gospodarczym x (24 226) (1 329) (9 160) (7 869) (2 372) (3 496)
w tym rolnikom indywidualnym x (260) (10) (1) (144) (105)
Nowo udzielone kredyty i zaliczki netto objęte programami gwarancji publicznych 5 306 2 495 437 172 267 988 286 989 429 147 891 197 564

31.12.2020
Nowo udzielone kredyty i zaliczki objęte programami gwarancji publicznych Liczba klientów,
którzy otrzymali
gwarancję publiczną
Wartość W tym: rezydualny termin zapadalności gwarancji publicznej
do 6 m-cy od 6 m-cy
do 12 m-cy
od 1 r
do 2 l
od 2 l
do 5 l
powyżej
5 lat
Wartość brutto 3 034 1 298 960 20 314 334 725 693 771 234 531 15 619
Podmiotom gospodarczym 3 034 1 298 960 20 314 334 725 693 771 234 531 15 619
w tym rolnikom indywidualnym 103 23 631 600 6 437 16 594
Odpis x (9 931) (147) (1 825) (3 644) (3 933) (382)
Podmiotom gospodarczym x (9 931) (147) (1 825) (3 644) (3 933) (382)
w tym rolnikom indywidualnym x (75) (3) (72)
Nowo udzielone kredyty i zaliczki netto objęte programami gwarancji publicznych 3 034 1 289 029 20 167 332 900 690 127 230 598 15 237

 

Według stanu na 31.12.2021 r. stan wygasłych moratoriów wynosił 5 696 483 tys. zł (według stanu na 31.12.2020 r. 6 949 777 tys. zł).

W ramach reakcji na sytuację COVID-19 w roku 2021 r. Grupa kontynuuje wprowadzone zmiany w zakresie rozpoznawania istotnego wzrostu ryzyka. Grupa nadal monitoruje zachowanie ekspozycji objętych wsparciem w postaci moratoriów, zarówno ustawowych jak i pozaustawowych. Od drugiego kwartału 2021 Bank nie oferował moratoriów pozaustawowych.

Ekspozycje objęte ustawowymi wakacjami kredytowymi przenoszone są do Fazy 3. W przypadku ekspozycji objętych pozaustawowymi wakacjami kredytowymi, Grupa stosuje zaostrzone kryteria klasyfikacji do Fazy 2. Dla tej puli ekspozycji, przeterminowanie powyżej 30 dni w horyzoncie 3 miesięcy po zakończeniu moratorium stanowi przesłankę istotnego wzrostu ryzyka kredytowego (Faza 2), co skutkuje kalkulacją odpisów w horyzoncie życia ekspozycji.

Ryzyko kraju

W ramach ryzyka kredytowego Bank wyróżnia dodatkowo m.in. ryzyko kraju, obejmujące wszystkie ryzyka, które są związane z zawarciem umów finansowych z partnerem zagranicznym, gdzie istnieje możliwość, że wydarzenia gospodarcze, społeczne lub polityczne niekorzystnie wpłyną na wiarygodność kredytową dłużników Banku w danym kraju lub gdzie interwencja zagranicznego rządu mogłaby powstrzymać dłużnika (którym mógłby być sam rząd) przed wywiązaniem się z jego zobowiązań finansowych.

Bank kontynuował konserwatywną politykę w zakresie podejmowania ryzyka krajów. Dokonywał okresowych przeglądów limitów na kraje i modyfikował poziom limitów dopasowując je ściśle do prognozowanych potrzeb biznesowych Banku i apetytu na ryzyko.

Według stanu na koniec 2021 r. 63% ekspozycji Banku wobec krajów innych niż Polska stanowiły transakcje związane z zagraniczną działalnością kredytową Banku, transakcje skarbowe (w tym transakcje lokacyjne i pochodne) wyniosły 14%, a pozostałą część (23%) stanowiły transakcje handlu zagranicznego (akredytywy i gwarancje). Francja skupiała 43% ekspozycji, Luksemburg 22%, Niderlandy 9%, Austria 6% i Belgia 5%. Pozostałe ekspozycje koncentrowały się wokół Niemiec, Włoch, Wielkiej Brytanii i Szwajcarii.

Wyniki wyszukiwania