56.6. Ryzyko płynności

Kompleksowy charakter zarzadzania płynnością w Banku obejmuje zarówno płynność natychmiastową (śróddzienną) jak i przyszłą (bieżącą, krótkoterminową, jak również strukturalną płynność średnio– i długoterminową). Bank zarządza ryzykiem poprzez kształtowanie bilansu Banku i struktury finansowania odzwierciedlonymi w sprawozdaniu finansowym Banku obejmującym zarówno pozycje bilansowe jak i pozabilansowe w sposób zapewniający zachowanie płynności w każdym momencie, uwzględniając charakter prowadzonej działalności, specyfikę i zachowania klientów oraz potrzeby mogące się pojawić w wyniku zmian na rynku finansowym. Stosowane metody identyfikacji i pomiaru ryzyka umożliwiają również prognozowanie przyszłych poziomów płynności, w tym również w warunkach stresowych.

Bank zapewnia rozdzielenie i niezależność funkcji operacyjnych, zarządzania ryzykiem, kontrolnych i raportowych. W szczególności za zawieranie transakcji z kontrahentami i klientami Banku odpowiedzialne są piony biznesowe, potwierdzanie i rozliczenie transakcji prowadzi Pion Operacji, za zarządzanie płynnością natychmiastową (śróddzienną) i przyszłą odpowiada Pion Zarządzania Aktywami i Pasywami, za bieżący nadzór nad poziomem ryzyka i dotrzymaniem limitów ryzyka czuwa Obszar Ryzyka, a za niezależne raportowanie nadzorczych miar płynności odpowiada Pion Finansów.

Obowiązujące w Banku limity ryzyka płynności ograniczają narażenie Banku na ryzyko. Monitoring i kontrola ryzyka prowadzone są w oparciu o wprowadzone uchwałą Zarządu Banku oraz pismem okólnym Wiceprezesa Zarządu dokumenty (politykę i metodologie dot. pomiaru i monitorowania ryzyka), opracowane zgodnie z wytycznymi zawartymi w Rekomendacji „P” Komisji Nadzoru Finansowego, zapisami uchwały nr 386/2008 KNF i Rozporządzeniem Delegowanym Komisji (UE) 2015/61. Bank posiada wewnętrzny system cen transferowych, który zapewnia właściwe odzwierciedlenie realnego kosztu finansowania dla poszczególnych rodzajów aktywów i pasywów, a struktura cen transferowych stymuluje optymalizację sprawozdania z sytuacji finansowej – w tym dywersyfikację źródeł finansowania – z punktu widzenia ryzyka płynności. Istotnym elementem uzupełniającym są limity wskaźnika kredytów do depozytów dla poszczególnych linii biznesowych, wspomagające utrzymanie bezpiecznego i adekwatnego do specyfiki danej linii poziomu relacji aktywów do pasywów.

Poziom apetytu na ryzyko płynności jest ustalany przez Radę Nadzorczą Banku, oparta o ten apetyt polityka zarządzania ryzykiem w tym określenie ogólnych miar ryzyka płynności zatwierdzane są przez Zarząd Banku, natomiast określenie konkretnych poziomów limitów ryzyka i monitorowanie ich dotrzymania są realizowane przez Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami. Zarząd Banku oraz Rada Nadzorcza sprawują nadzór nad skutecznością procesu zarządzania ryzykiem płynności w oparciu o okresowe informacje i bieżące raporty.

Zgodnie z wymogami Rekomendacji „P” KNF, Bank przeprowadza szereg analiz dotyczących zdolności utrzymania płynności w sytuacjach kryzysowych. W ramach programu testów warunków skrajnych uwzględniane są przekrojowe scenariusze obejmujące uwarunkowania wewnętrzne, systemowe jak również stanowiące połączenie różnych wariantów z uwzględnieniem możliwych interakcji. Rezultaty testów warunków skrajnych uwzględniane są między innymi przy ustalaniu wysokości limitów płynności. Bank posiada również kompleksowy plan awaryjny zawierający scenariusze rozwoju wydarzeń oraz sposób postępowania w sytuacji kryzysu płynności wewnątrz Banku i w systemie bankowym. Wyniki testów warunków skrajnych skorelowane są z planem awaryjnym i w przypadku przekroczenia poziomów ostrzegawczych umożliwiają aktywację planu awaryjnego.

W Banku obowiązują zewnętrzne i wewnętrzne miary ryzyka. Normy wewnętrzne obejmują m.in. analizę trendów i zmienności poszczególnych źródeł finansowania w relacji do portfela kredytowego (wskaźniki kredyty do depozytów), kontraktową oraz urealnioną o czynniki behawioralne lukę płynności i oparte na niej limity struktury niedopasowania, analizę nadwyżki płynności i dostępnych źródeł finansowania, analizę stabilności i koncentracji bazy depozytowej, przegląd struktury wolumenowej i terminowej środków złożonych w Banku przez największych deponentów. Dodatkowo prowadzony jest monitoring realizacji planów sprzedażowych – kredytów i depozytów – w układzie poszczególnych linii biznesowych oraz przygotowywane są analizy symulacyjne. Prowadzona jest również analiza kosztów bazy depozytowej, zmierzająca do optymalizacji wielkości bufora płynnościowego i racjonalizacji wykorzystania narzędzi takich jak marża płynności i polityka cenowa.

Normy zewnętrzne obejmują nadzorcze wskaźniki płynności długoterminowej, wprowadzone uchwałą 386/2008 KNF, wskaźnik pokrycia wypływów netto (LCR) określony w Rozporządzeniu Delegowanym Komisji (UE) 2015/61 i wskaźnik stabilnego finansowania netto (NSFR) określony w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 oraz opracowany zgodnie z Rozporządzeniem Wykonawczym Komisji (UE) nr 680/2014 i dokumentem bazylejskim dotyczącym NSFR.

Jako narzędzie wczesnego ostrzegania w ramach bieżącego nadzoru, co miesiąc sprawozdawane są dodatkowe wskaźniki monitorowania płynności określone w Rozporządzeniu Wykonawczym Komisji (UE) 2016/313. Dodatkowo Bank prowadzi dzienną analizę różnych wskaźników płynnościowych, dla których wartości poziomów ostrzegawczych są zdefiniowane w Awaryjnym planie płynności i pozwalają w sytuacji osiągnięcia poziomów ostrzegawczych na wprowadzenie działań zaradczych i przywrócenie bezpiecznej sytuacji płynnościowej Banku we wszystkich terminach.

W 2020 roku Bank utrzymywał bezpieczny poziom płynności finansowej. Posiadane środki finansowe pozwalały na terminowe regulowanie wszystkich zobowiązań Banku. Portfel najbardziej płynnych papierów wartościowych utrzymywany był na wysokim poziomie, który zabezpieczał w pełni ewentualny odpływ środków największych deponentów.

Rok 2020 był rokiem szczególnym ze względu na sytuacje pandemii COVID 19. Działalność Pionu ALMT skoncentrowana była dodatkowo na szczególnym monitorowaniu sytuacji płynnościowej Banku i zadbanie o płynne zarzadzanie rozliczeniami, dostępem Klientów do gotówki i zwiększeniem częstotliwości oraz zakresu raportowania sytuacji płynnościowej do kadry zarządzającej. Bank uczestniczył w działaniach wspierających walkę z pandemią poprzez zakup dodatkowych emisji obligacji rządowych oraz emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Na bieżąco były dostosowywane wewnętrzne modele oraz wewnętrzne ceny transferowe odzwierciedlające zarówno zmiany rynkowych stóp procentowych jak i zmiany w  strukturze produktowej  bilansu. Pion ALMT koordynował działania z liniami biznesowymi poprzez regularnie organizowane spotkania i konsultacje omawiające sytuację płynnościową i zachowania Klientów.

Na koniec 2020 roku Bank utrzymywał nadwyżkę płynności na poziomie 34,092 mld zł:

Nadwyżka płynności uległa zwiększeniu w stosunku do końca 2019 r. głównie dzięki zgromadzeniu większej kwoty depozytów od Klientów niebankowych.

W okresie całego 2020 roku, w tym w szczególności na dzień 31 grudnia 2020 roku Bank dotrzymywał wymaganych poziomów miar nadzorczych

W 2020 r. Bank kontynuował optymalizację źródeł finansowania, której celem jest redukcja zbędnej, a jednocześnie kosztownej i mało stabilnej nadwyżki finansowania. W 2020 r. Bank utrzymywał znacznie zmniejszony poziom średnio i długoterminowych pożyczek od Grupy BNPP oraz jej spółek zależnych. Na koniec 2020 roku Bank pozyskał pożyczkę podporządkowaną z Grupy BNP do spełnienia wymogu MREL.

Stabilność źródeł finansowania Banku utrzymywała się przez cały 2020 r. na porównywalnym poziomie do poprzedniego roku

Zestawienie oczekiwanych – zgodnie z zawartymi umowami – wpływów i wypływów przedstawione jest w postaci kontraktowej luki płynności*

W porównaniu do roku 2019 znacznie zwiększyła się wartość luki kontraktowej w terminie do 1m, co wynika z trzykrotnych obniżek stop procentowych w 2020 roku, a tym samym wpłynęło na strukturę produktową pasywów od Klientów – z depozytów znaczne środki zostały przesunięte na rachunki bieżące i oszczędnościowe. Bank określa profil zapadalności środków na rachunkach bieżących zgodnie z obowiązującymi w Banku modelami. Stabilność tych środków jest bardzo wysoka (84%-88% łącznego salda) ze średnim okresem zapadalności części stabilnych powyżej pięciu lat.

W trakcie całego roku następowała poprawa sytuacji płynnościowej Banku. Ze względu na pandemię Covid-19 zainteresowanie kredytami słabło – niechęć do zaciągania zobowiązań w takiej sytuacji spowodowała praktycznie zatrzymanie akcji kredytowej w segmencie korporacyjnym i przyrosty głównie w segmencie detalicznym przede wszystkich na kredytach hipotecznych. Dodatkowo fundusze pomocowe otrzymane przez firmy pozwoliły na częściowe lub całkowite spłaty zobowiązań niektórych firm. Utrzymywał się wzrost środków klientów otrzymywanych w ramach programów pomocowych w związku z Covid-19. Cały czas podstawowym źródłem finansowania są środki pozyskane od Klientów niebankowych.