Raport Zintegrowany 2020

56.2. Ryzyko kredytowe

Ryzyko kredytowe jest wpisane w podstawową i zasadniczą działalność finansową Grupy, obejmującą zarówno aktywność kredytową, jak również finansowanie z wykorzystaniem produktów rynku kapitałowego. W konsekwencji ryzyko kredytowe jest identyfikowane jako ryzyko o największym potencjalnym wpływie na aktualne, a także przyszłe, zyski oraz kapitał BNP Paribas Bank Polska S.A. Istotność ryzyka kredytowego potwierdza jego 71% udział w ogólnej kwocie kapitału ekonomicznego szacowanego przez Grupę na pokrycie istotnych ryzyk występujących w działalności Banku, jak również 89% udział w ogólnej kwocie kapitału regulacyjnego.

Podstawowym celem zarządzania ryzykiem kredytowym jest realizacja strategii Grupy poprzez harmonijny wzrost portfela kredytowego przy jednoczesnym utrzymaniu akceptowalnego poziomu apetytu na ryzyko kredytowe.

Grupa w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym kieruje się następującymi zasadami:

  • każda transakcja kredytowa wymaga wszechstronnej oceny ryzyka kredytowego, której wyrazem jest rating wewnętrzny lub ocena scoringowa,
  • gruntowna i staranna analiza finansowa stanowi podstawę do uznania za wiarygodne dane finansowe klienta oraz informacje o wartości zabezpieczenia; ostrożne analizy Grupy zawsze uwzględniają niezbędny margines bezpieczeństwa,
  • podstawą finansowania klienta jest – co do zasady – jego zdolność do generowania przepływów pieniężnych zapewniających spłatę zobowiązań wobec Grupy,
  • sporządzona ocena ryzyka kredytowego jest poddawana dodatkowej weryfikacji przez niezależne od służb biznesowych, służby oceny ryzyka kredytowego,
  • warunki cenowe transakcji kredytowej muszą pokrywać ryzyko tej transakcji,
  • ryzyko kredytowe jest dywersyfikowane pod względem obszarów geograficznych, sektorów gospodarki, produktów oraz klientów,
  • decyzje kredytowe mogą podejmować jedynie osoby do tego uprawnione,
  • Grupa zawiera transakcje kredytowe wyłącznie z klientami, których zna, a podstawą współpracy z klientami są relacje długoterminowe,
  • klient i zawarte z nim transakcje są monitorowane w sposób transparentny dla klienta i wzmacniający relacje z klientem.

Ryzyko koncentracji jest immanentnym ryzykiem, podejmowanym przez Bank w ramach prowadzonej działalności statutowej i podlega ono określonemu procesowi i zasadom zarządzania.

Zarząd dokonuje oceny przyjętej polityki zarządzania ryzykiem koncentracji pod względem sposobu jej stosowania, w szczególności w zakresie sprawdzenia jej skuteczności i adekwatności realizacji zasad w kontekście aktualnej i planowanej działalności oraz z uwzględnieniem strategii zarządzania ryzykiem. W sytuacji istotnych zmian w otoczeniu działania Grupy lub strategii zarządzania ryzykiem, przegląd adekwatności procesu zarządzania ryzykiem koncentracji dokonywany jest niezwłocznie po wystąpieniu tej okoliczności. Właściwa ocena ryzyka koncentracji ponoszonego przez Grupę w istotnym stopniu zależy od prawidłowej i pełnej identyfikacji kluczowych czynników ryzyka, które wpływają na poziom ryzyka koncentracji. W uzasadnionych przypadkach Grupa identyfikuje ryzyko koncentracji w procesie planowania nowej działalności obejmującej wprowadzenie i rozwój nowych produktów, usług i obecności na rynkach oraz istotne zmiany dotychczasowych produktów, usług i zmiany na rynkach.

Dywersyfikacja portfela kredytowego jest jednym z ważniejszych narzędzi zarządzania ryzykiem kredytowym. Nadmierna koncentracja kredytowa jest zjawiskiem niepożądanym przez Grupę, ponieważ powoduje wzrost ryzyka. Potencjalne straty z tym związane są na tyle dużym zagrożeniem, że stopień koncentracji powinien być monitorowany, kontrolowany i raportowany do kierownictwa Grupy. Podstawowymi narzędziami ograniczania ryzyka koncentracji są mechanizmy identyfikacji i pomiaru ryzyka koncentracji oraz limity zaangażowań w poszczególnych segmentach portfela Banku oraz w spółkach zależnych. Narzędzia te pozwalają na różnicowanie portfela kredytowego i redukcję negatywnych skutków związanych z niekorzystnymi zmianami w poszczególnych obszarach gospodarki.

Za obszar (wymiar) istotnej koncentracji Grupa uznaje sytuację, w której udział danego obszaru (wymiaru) koncentracji w sumie bilansowej Grupy jest równy lub przekracza 10% lub 5% planowanego na dany rok budżetowy wyniku finansowego netto Grupy. W takiej sytuacji dany obszar (wymiar) koncentracji podlega analizom, raportowaniu i zarządzaniu w ramach procesu zarządzania ryzykiem koncentracji.

Jednym z potencjalnych źródeł ryzyka kredytowego jest wysoka koncentracja zaangażowań kredytowych Grupy w poszczególne podmioty lub grupy podmiotów powiązanych ze sobą kapitałowo i organizacyjnie. W celu jej ograniczania Rozporządzenie UE nr 575/2013 określa limit maksymalnego zaangażowania Grupy. Zgodnie z art. 395 Rozporządzenia UE nr 575/2013: Instytucja nie przyjmuje na siebie ekspozycji wobec klienta lub grupy powiązanych klientów, której wartość po uwzględnieniu skutku ograniczenia ryzyka kredytowego zgodnie z art. 399–403 przekracza 25% wartości jej uznanego kapitału. Jeżeli taki klient jest instytucją lub jeżeli do grupy powiązanych klientów należy co najmniej jedna instytucja, wartość ta nie przekracza 25% wartości uznanego kapitału instytucji lub kwoty 150 mln EUR, w zależności od tego, która z tych wartości jest wyższa, pod warunkiem że suma wartości ekspozycji wobec wszystkich powiązanych klientów niebędących instytucjami, po uwzględnieniu skutku ograniczenia ryzyka kredytowego zgodnie z art. 399-403, nie przekracza 25% wartości uznanego kapitału instytucji.

Grupa dokonuje monitoringu limitów koncentracji zgodnie z art. 387 Rozporządzenia UE nr 575/2013. Według stanu na koniec 2020 roku limity określone w art. 395 Rozporządzenia UE nr 575/2013 nie zostały przekroczone. Na koniec 2020 roku zaangażowanie Grupy w finansowanie klientów/grup klientów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie nie przekraczają limitu koncentracji zaangażowań. Suma zaangażowań równych lub przekraczających 10% funduszy własnych Grupy stanowiła 16%.

Tolerancja ryzyka koncentracji jest określona w Grupie poprzez system limitów wewnętrznych, które uwzględniają zarówno zakładane kierunki i dynamikę rozwoju biznesu przez Grupę, akceptowalny poziom ryzyka kredytowego i płynności, jak również zewnętrzne uwarunkowania i perspektywy makroekonomiczne i sektorowe. Limity wewnętrzne dla ryzyka koncentracji kredytowych określane są m.in. dla:

  • wybranych sektorów gospodarczych/ branż,
  • ekspozycji denominowanych w walucie obcej,
  • segmentu klienta (wewnątrzbankowa segmentacja klientów),
  • kredytów zabezpieczonych danym rodzajem zabezpieczenia,
  • regionów geograficznych,
  • średniego prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania (probability of default),
  • ekspozycji z określonym ratingiem (wewnętrzna skala ratingowa Grupy),
  • ekspozycji z określonym debt-to-income,
  • ekspozycji z określonym loan-to-value.

Działania ograniczające ekspozycję Grupy na ryzyko koncentracji mogą obejmować działania o charakterze systemowym oraz działania o charakterze pojedynczych/specyficznych decyzji i transakcji. Do działań ograniczających ryzyko koncentracji o charakterze systemowym Grupa zalicza:

  • ograniczanie zakresu kredytowania określonego rodzaju klientów, poprzez modyfikację prowadzonej polityki kredytowej,
  • obniżenie limitów w zakresie ryzyka koncentracji,
  • dywersyfikację rodzajów aktywów na poziomie sprawozdania z sytuacji finansowej Grupy,
  • zmianę strategii biznesowej w taki sposób, aby przeciwdziałała nadmiernej koncentracji,
  • dywersyfikację w zakresie przyjmowanych rodzajów zabezpieczeń.

Do działań ograniczających ryzyko koncentracji o charakterze pojedynczych/ specyficznych decyzji i transakcji Grupy zalicza:

  • ograniczanie zawierania dalszych transakcji z danym klientem lub grupą powiązanych klientów,
  • sprzedaż wyselekcjonowanych aktywów/ portfeli kredytowych,
  • sekurytyzację aktywów,
  • ustanowienie nowych zabezpieczeń (np. kredytowych instrumentów pochodnych, gwarancji, subpartycypacji, umów ubezpieczenia) dla istniejących lub nowych ekspozycji kredytowych.

Przeprowadzaną przez Grupę analizą koncentracji branżowej objęte są wszystkie ekspozycje kredytowe Grupy wobec klientów instytucjonalnych. Grupa definiuje branże w oparciu o Polską Klasyfikację Działalności (kod PKD 2007). Struktura zaangażowania Grupy względem branż analizowana na koniec grudnia 2020 roku (w układzie prezentacji branż wprost z klasyfikacji PKD), podobnie jak na koniec grudnia 2019 roku, charakteryzuje się koncentracją wobec takich branż jak: Rolnictwo, Leśnictwo, Łowiectwo i Rybactwo. Na koniec grudnia 2020 roku składały się one na 26% zaangażowania branżowego, natomiast na koniec grudnia 2019 roku zaangażowanie wobec tych branż wyniosło 27%.

Poniżej zaprezentowano tabelę, porównującą udział kredytów z rozpoznaną utratą wartości w zaangażowaniu branżowym (wartość bilansowa brutto) na 31 grudnia 2020 i 2019.

Zaangażowanie* Udział zagrożonych kredytów
Branża 31.12.2020 31.12.2019 31.12.2020 31.12.2019
Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 10 756 142 12 373 340 9,2% 8,1%
Górnictwo i wydobywanie 36 341 53 548 9,5% 7,2%
Przetwórstwo przemysłowe 8 772 763 10 166 548 5,5% 5,0%
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów 648 737 446 764 0,8% 2,8%
Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 166 344 313 287 6,6% 3,4%
Budownictwo 2 540 629 3 003 321 8,5% 12,7%
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 5 725 092 7 683 605 7,5% 6,4%
Transport i gospodarka magazynowa 1 216 516 1 579 139 6,9% 8,4%
Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 273 257 318 433 20,5% 22,8%
Informacja i komunikacja 1 439 082 1 045 644 3,4% 4,9%
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 891 461 777 841 11,5% 2,9%
Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 4 657 921 3 853 066 3,0% 4,6%
Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 2 368 361 1 848 429 2,4% 3,9%
Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 767 882 803 433 9,7% 9,4%
Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 96 875 118 349 0,0% 0,0%
Edukacja 87 763 100 269 12,0% 11,8%
Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 652 849 557 161 3,5% 4,0%
Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 16 257 22 524 21,0% 14,1%
Pozostała działalność 88 598 195 229 7,6% 4,2%
Razem 41 202 870 45 259 930 6,7% 6,8%
w tym:
Przemysł (sekcje BCDE) 9 624 185 10 980 147 5,20% 4,88%
* Dane finansowe zostały zaokrąglone i przedstawione w tysiącach złotych, w związku z tym, w niektórych wypadkach suma liczb może nie odpowiadać dokładnie łącznej sumie.

 

Grupa zarządza także ryzykiem koncentracji zabezpieczeń. W tym celu Grupa wprowadziła limity zaangażowania poszczególnych rodzajów zabezpieczeń dbając o ich odpowiednią dywersyfikację. Według stanu na koniec 2020 roku, podobnie jak na koniec 2019 roku, nie zaobserwowano przekroczeń tych limitów.

W przypadku oceny indywidualnej Grupa spodziewa się według stanu na 31 grudnia 2020 roku odzyskać, z tytułu ustanowionych zabezpieczeń, kwotę 446 mln złotych, co stanowi 30% całkowitego zaangażowania ocenianego indywidualnie z rozpoznaną utratą wartości (na 31 grudnia 2019 roku 879 mln złotych i 49%).

Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe

Poniższa tabela prezentuje maksymalną ekspozycję Grupy na ryzyko kredytowe dla instrumentów finansowych ujętych i nieujętych w sprawozdaniu finansowym. Maksymalna ekspozycja została zaprezentowana brutto, przed uwzględnieniem wpływu zabezpieczeń i innych instrumentów polepszenia jakości kredytów.

31.12.2020
Aktywa Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe –
bez uwzględniania zabezpieczeń
Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe –
z uwzględnieniem zabezpieczeń
Kasa i środki w Banku Centralnym 3 421 877 3 421 877
Należności od banków 776 390 774 722
Pochodne instrumenty finansowe 1 531 617 1 531 617
Korekta wartości godziwej pozycji zabezpieczającej 531 793 531 793
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według zamortyzowanego kosztu 77 284 074 74 097 269
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 1 539 848 1 539 848
Papiery wartościowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu 23 373 414 23 361 022
Papiery wartościowe wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 371 900 371 900
Papiery wartościowe wyceniane według wartości godziwej przez inne całkowite dochody 10 228 560 10 228 560
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 745 606 745 606
Inne aktywa 786 839 786 839
Aktywa razem 120 591 918 117 391 053
Zobowiązania warunkowe razem 4 889 575 4 889 575
Całkowita ekspozycja na ryzyko kredytowe 125 481 493 122 280 628

 

31.12.2019
Aktywa Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe –
bez uwzględniania zabezpieczeń
Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe –
z uwzględnieniem zabezpieczeń
Kasa i środki w Banku Centralnym 4 658 545 4 658 171
Należności od banków 680 227 679 308
Pochodne instrumenty finansowe 800 886 800 886
Korekta wartości godziwej pozycji zabezpieczającej 228 120 228 120
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według zamortyzowanego kosztu 75 064 852 71 836 643
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 1 974 396 1 974 396
Papiery wartościowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu 17 939 171 17 916 645
Papiery wartościowe wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat 241 754 241 754
Papiery wartościowe wyceniane według wartości godziwej przez inne całkowite dochody 7 953 358 7 953 358
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 976 748 976 748
Inne aktywa 884 845 884 845
Aktywa razem 111 402 902 108 150 874
Zobowiązania warunkowe razem 3 528 537 3 528 537
Całkowita ekspozycja na ryzyko kredytowe 114 931 439 111 679 411

Ekspozycja na ryzyko kredytowe w podziale na ratingi jakości kredytowej

Poniższa tabela prezentuje istotne ekspozycje na ryzyko kredytowe, do których miał zastosowanie model oczekiwanych strat kredytowych. Podział został oparty na poniższej skali ratingowej:

31.12.2020
Kredyty i pożyczki brutto wyceniane według zamortyzowanego kosztu dla których odpis z tytułu utraty wartości jest mierzony jako*:
Rating 12-miesięczna oczekiwana strata kredytowa – ekspozycje bez utraty wartości Oczekiwana strata kredytowa w okresie trwania ekspozycji – ekspozycje bez utraty wartości Oczekiwana strata kredytowa w okresie trwania ekspozycji – ekspozycje z rozpoznaną utratą wartości Oczekiwana strata kredytowa w okresie trwania ekspozycji – ekspozycje POCI Wartość portfela brutto dla danej kategorii ratingu Wartość portfela netto dla danej kategorii ratingu
1 289 289 279
2 110 426 110 426 110 417
3 329 527 1 329 528 329 507
4 1 494 647 1 903 1 496 550 1 496 122
5 5 191 773 120 809 3 615 62 5 316 259 5 300 019
6 12 078 510 432 815 21 329 2 089 12 534 744 12 402 994
7 12 155 128 1 571 548 34 668 20 144 13 781 487 13 507 505
8 2 501 199 1 404 451 44 648 2 300 3 952 598 3 832 457
9 100 811 775 060 64 280 4 803 944 954 860 858
10 36 627 651 220 691 922 15 440 1 395 208 1 004 431
11 do 12 5 878 7 395 1 531 945 205 669 1 750 887 824 001
Razem 34 004 815 4 965 202 2 392 407 250 507 41 612 930 39 668 590
* Dane finansowe zostały zaokrąglone i przedstawione w tysiącach złotych, w związku z tym, w niektórych wypadkach suma liczb może nie odpowiadać dokładnie łącznej sumie.

 

31.12.2019
Kredyty i pożyczki brutto wyceniane według zamortyzowanego kosztu dla których odpis z tytułu utraty wartości jest mierzony jako*:
Rating 12-miesięczna oczekiwana strata kredytowa – ekspozycje bez utraty wartości Oczekiwana strata kredytowa w okresie trwania ekspozycji – ekspozycje bez utraty wartości Oczekiwana strata kredytowa w okresie trwania ekspozycji – ekspozycje z rozpoznaną utratą wartości Oczekiwana strata kredytowa w okresie trwania ekspozycji – ekspozycje POCI Wartość portfela brutto dla danej kategorii ratingu Wartość portfela netto dla danej kategorii ratingu
1 1 208 33 1 241 1 205
2 123 452 123 452 123 443
3 414 505 39 414 544 414 507
4 1 713 892 5 798 93 1 719 783 1 719 238
5 5 529 123 234 995 6 275 5 770 393 5 760 068
6 12 987 709 394 335 50 568 3 116 13 435 729 13 353 709
7 13 252 635 1 367 739 24 636 4 275 14 649 285 14 498 755
8 2 953 267 1 976 620 40 473 29 534 4 999 895 4 850 953
9 51 087 769 144 31 782 3 279 855 291 801 372
10 48 814 511 048 738 557 26 117 1 324 537 930 023
11 do 12 5 441 5 714 1 878 912 267 146 2 157 212 989 548
Razem 37 081 133 5 265 465 2 771 296 333 467 45 451 362 43 442 821
* Dane finansowe zostały zaokrąglone i przedstawione w tysiącach złotych, w związku z tym, w niektórych wypadkach suma liczb może nie odpowiadać dokładnie łącznej sumie.

 

Dla dużych przedsiębiorstw oraz klientów z segmentu MSP, prowadzących pełną rachunkowość, Grupa wyznacza wewnętrzne klasy ratingowe zgodnie z przyjętą polityką kredytową. Klasy ratingowe wyznaczane są na podstawie modelu ryzyka dedykowanego dla tej części portfela kredytowego i stanowią podstawę do szacowania wysokości rezerwy zgodnie z MSSF9. Klientom Grupy przypisywane są ratingi od 1 (klienci, wobec których Grupa identyfikuje najniższe ryzyko kredytowe) do 12 (klienci wobec których Grupa identyfikuje najwyższe ryzyko kredytowe). Do przypisania ratingów wykorzystywane są przy tym roczne dane finansowe przedstawiane przez klienta oraz ogólna ocena jakościowa jego sytuacji na rynku.

Struktura przeterminowania należności

Celem analizy zaległości w spłacie jest wskazanie poziomu potencjalnej straty kredytowej (w odniesieniu do należności bez utraty wartości). Im wyższe przeterminowanie w spłacie, tym większe prawdopodobieństwo identyfikacji obiektywnej przesłanki utraty wartości w przyszłości. Wzrost opóźnienia w spłacie powyżej zera dni zwiększa szansę identyfikacji przesłanki utraty wartości, ale nie stanowi sam w sobie podstawy do nadania tej przesłanki. W wypadku ekspozycji przeterminowanych poniżej 91 dni przesłanka może zostać jednak zidentyfikowana na podstawie dodatkowych informacji o sytuacji ekonomiczno-finansowej klienta.

Strukturę portfela kredytowego (wycenianego według zamortyzowanego kosztu oraz wycenianego według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat) w podziale na ekspozycje z utratą wartości oraz bez utraty wartości wraz z uwzględnieniem poziomu zaległości w spłacie przedstawiają poniższe tabele. Dla celów kalkulacji wysokości odpisu aktualizującego, jak i przy prezentacji danych w poniższych tabelach kredyt uznany jest za zapadły nie w dniu, w którym mija termin płatności raty, ale w dniu kolejnym.

31.12.2020
Struktura przeterminowania należności
(wartość bilansowa netto)*
bez utraty wartości z utratą
wartości
Razem
0 dni 1-30 dni 31-60 dni 61-90 dni
Kredyty i pożyczki hipoteczne 21 967 159 7 477 3 829 4 382 448 995 22 431 842
Kredyty gotówkowe 7 413 543 49 281 16 476 5 322 206 064 7 690 686
Kredyty samochodowe 1 569 276 4 343 1 598 511 14 699 1 590 427
Karty kredytowe 1 124 625 7 942 1 737 1 007 30 137 1 165 448
Kredyty inwestycyjne 19 864 473 40 268 17 491 1 191 684 423 20 607 846
Limity w rachunku bieżącym 7 941 707 31 014 6 878 1 642 259 558 8 240 799
Kredyty obrotowe przedsiębiorstw 8 087 622 51 799 6 654 2 017 398 504 8 546 596
Leasing 3 822 553 15 958 3 799 1 439 108 131 3 951 880
Pozostałe 1 375 712 1 345 338 126 34 072 1 411 593
Razem 73 166 670 209 427 58 800 17 637 2 184 583 75 637 117
* Dane finansowe zostały zaokrąglone i przedstawione w tysiącach złotych, w związku z tym, w niektórych wypadkach suma liczb może nie odpowiadać dokładnie łącznej sumie.

 

31.12.2019
Struktura przeterminowania należności
(wartość bilansowa netto)*
bez utraty wartości z utratą
wartości
Razem
0 dni 1-30 dni 31-60 dni 61-90 dni
Kredyty i pożyczki hipoteczne 17 851 522 272 210 28 903 8 732 342 371 18 503 738
Kredyty gotówkowe 7 342 714 123 147 24 211 7 413 187 339 7 684 824
Kredyty samochodowe 1 507 568 8 540 2 607 540 14 692 1 533 947
Karty kredytowe 1 228 027 52 010 12 723 1 444 26 155 1 320 359
Kredyty inwestycyjne 19 696 537 306 585 9 648 7 631 782 977 20 803 378
Limity w rachunku bieżącym 10 851 918 38 440 5 703 10 091 341 984 11 248 136
Kredyty obrotowe przedsiębiorstw 7 436 518 106 063 5 876 3 676 292 293 7 844 426
Leasing 3 624 307 98 241 9 457 5 493 123 372 3 860 870
Pozostałe 971 146 7 734 1 024 256 31 201 1 011 361
Razem 70 510 257 1 012 970 100 152 45 276 2 142 384 73 811 039
* Dane finansowe zostały zaokrąglone i przedstawione w tysiącach złotych, w związku z tym, w niektórych wypadkach suma liczb może nie odpowiadać dokładnie łącznej sumie

Odpisy z tytułu utraty wartości

Odpisy z tytułu utraty wartości odzwierciedlają oczekiwaną stratę kredytową obliczoną z wykorzystaniem trzyetapowego podejścia wymaganego przez MSSF 9, co opisano w Nocie 3.

Zabezpieczenia

Opis posiadanych zabezpieczeń lub innych mechanizmów poprawiających jakość kredytową

Grupa ocenia zdolność kredytową każdego klienta na podstawie indywidualnej. Wartość uzyskanego zabezpieczenia, jeśli jest ono uznane za niezbędne przez Grupę z racji udzielenia danego kredytu, podlega wycenie przez Grupę. Grupa akceptuje zróżnicowane formy zabezpieczeń dla kredytów, ale do głównych kategorii można zaliczyć:

  • hipotekę na nieruchomości;
  • ubezpieczenie nieruchomości będącej przedmiotem hipoteki;
  • ubezpieczenie na życie kredytobiorcy;
  • zastaw rejestrowy;

Wpływ posiadanych zabezpieczeń na wycenę ekspozycji ze zidentyfikowaną utratą wartości (kredytów wycenianych według zamortyzowanego kosztu oraz wycenianych według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat) *.

31.12.2020 Wartość brutto ze zidentyfikowaną
utratą wartości
Wartość posiadanych zabezpieczeń Wartość netto
ekspozycji ze zidentyfikowaną
utratą wartości
Kredyty i pożyczki udzielone:
Niebankowym podmiotom finansowym 1 625 4 907
Klientom indywidualnym 1 444 716 762 882 696 385
Podmiotom gospodarczym: 2 621 013 1 886 370 1 384 433
w tym rolnikom indywidualnym 898 771 805 607 610 300
Instytucjom sektora budżetowego 44 32
Należności leasingowe 204 124 102 825
Kredyty i pożyczki brutto, razem 4 271 522 2 649 256 2 184 584
Odpisy na należności (wielkość ujemna) (2 086 939)
Kredyty i pożyczki netto, razem 2 184 583

 

31.12.2019 Wartość brutto ze zidentyfikowaną
utratą wartości
Wartość posiadanych zabezpieczeń Wartość netto
ekspozycji ze zidentyfikowaną
utratą wartości
Kredyty i pożyczki udzielone:
Niebankowym podmiotom finansowym 908 6 511
Klientom indywidualnym 1 332 616 577 300 566 593
Podmiotom gospodarczym: 2 896 289 2 096 194 1 453 870
w tym rolnikom indywidualnym 896 537 828 523 599 644
Instytucjom sektora budżetowego 134 47
Należności leasingowe 196 747 121 363
Kredyty i pożyczki brutto, razem 4 426 694 2 673 500 2 142 384
Odpisy na należności (wielkość ujemna) (2 284 310)
Kredyty i pożyczki netto, razem 2 142 384
* Dane finansowe zostały zaokrąglone i przedstawione w tysiącach złotych, w związku z tym, w niektórych wypadkach suma liczb może nie odpowiadać dokładnie łącznej sumie

 

W okresie objętym niniejszym sprawozdaniem finansowym nie nastąpiły istotne zmiany w jakości zabezpieczenia w wyniku pogorszenia lub zmian w polityce zabezpieczeń Grupy.

Kredyty i pożyczki – jakość kredytowa

Kredyty i pożyczki są klasyfikowane do kategorii przeterminowanych, ale bez zidentyfikowanej utraty wartości kiedy rynkowa bieżąca wartość zabezpieczenia jest wystarczająca dla pokrycia wartości kapitału, odsetek i innych opłat należnych Grupie wymagalnych dla danej ekspozycji.

Kredyty mieszkaniowe walutowe i denominowane w walutach obcych

Kredyty mieszkaniowe dla klientów indywidualnych stanowią około 29% portfela kredytowego wobec sektora niefinansowego Grupy (wartości bilansowej brutto), z czego (22%) to kredyty walutowe i denominowane w walucie obcej, z czego, z kolei, zdecydowana większość (99%) to kredyty walutowe i denominowane we frankach szwajcarskich. Łączna wartość bilansowa brutto kredytów mieszkaniowych walutowych i denominowanych w walutach obcych to 4 872 443 tys. złotych.

Grupa dokonuje aktualizacji wartości nieruchomości mieszkaniowych stanowiących zabezpieczenie hipoteczne udzielonych kredytów w okresach rocznych, z uwzględnieniem poniższych założeń:

  • w odniesieniu do kredytów o zadłużeniu poniżej 12 mln zł na dzień aktualizacji – wartość nieruchomości aktualizowana jest metodą statystyczną,
  • w odniesieniu do kredytów o zadłużeniu powyżej 12 mln zł na dzień aktualizacji – wartość nieruchomości podlega aktualizacji w drodze indywidualnej.

Zaktualizowane wartości nieruchomości są podstawą do wyliczenia bieżącego poziomu LTV dla pojedynczej ekspozycji oraz średniego LTV dla całego portfela, jako średnia ważona wartością bilansową brutto pojedynczych LTV.

Poniżej zaprezentowano tabele z łącznym zaangażowaniem bilansowym oraz średnią wartością LTV dla kredytów mieszkaniowych denominowanych w walutach obcych ze względu na rozpoznaną utratę wartości oraz dni przeterminowania.

Struktura ekspozycji oraz średnie bieżące LTV ze względu na utratę wartości i przeterminowanie

dni przeterminowania wartość bilansowa brutto średnie LTV ważone
WBB
0-30 dni 4 653 532 81,84%
31-60 dni 4 871 77,89%
61-90 dni 9 930 72,71%
powyżej 90 dni 204 110 112,50%
Razem 4 872 443 83,10%

 

rozpoznana utrata wartości wartość bilansowa brutto średnie LTV ważone
WBB
NIE 4 475 953 81,29%
TAK 396 490 103,45%
Razem 4 872 443 83,10%

 

Średni poziom wskaźnika bieżącego LTV dla całego portfela mieszkaniowego denominowanego w walutach obcych przekracza średni poziom bieżącego LTV dla złotówkowych kredytów mieszkaniowych (73%).

Struktura ekspozycji oraz średnie bieżące LTV ze względu na lata udzielenia kredytu (kredyty mieszkaniowe denominowane w walutach) są zaprezentowane w tabeli poniżej:

rok umowy liczba udzielonych
kredytów
wartość bilansowa
brutto
średnie LTV
ważone WBB
wartość bilansowa
brutto *
2005 i poniżej 2 445 320 813 0,00% 304 684
2006 5 094 1 104 030 59,25% 1 044 927
2007 4 565 1 504 480 89,48% 1 390 720
2008 5 603 1 683 832 101,18% 1 526 258
2009 635 138 168 67,74% 127 847
2010 i więcej 314 121 120 93,93% 81 517
Razem 18 656 4 872 443 83,10% 4 475 953
* Kredyty bez rozpoznanej utraty wartości.

Praktyki „forbearance”

Grupa uznaje ekspozycję jako forborne w przypadku przyznania udogodnienia ze względów ekonomicznych (trudności finansowych) w tym każdego udogodnienia przyznanego dla ekspozycji z rozpoznaną przesłanką utraty wartości. W przypadku udzielenia udogodnienia z istotną stratą ekonomiczną bank klasyfikuje klienta do statusu default.

Jako przyznanie udogodnienia rozumie się m.in. wystąpienie przynajmniej jednego z poniższych zdarzeń:

  • zmiana harmonogramu spłat, w tym w szczególności wydłużenie daty zapadalności kredytu
  • anulowanie kwoty zaległej (np. kapitalizacja kwoty zaległej, która może być spłacana w późniejszym terminie)
  • umorzenie kapitału, odsetek lub prowizji
  • konsolidacja posiadanych kredytów w jeden nowy produkt, o ile kwoty spłat skonsolidowanego kredytu są niższe niż suma spłat przed konsolidacją,
  • obniżenie wysokości bazy stopy procentowej lub marży,
  • udzielenie nowego kredytu na spłatę istniejącego zadłużenia.

Wyłącznie w czasie gdy klient posiada trudności finansowe lub z uwagi na zmiany rynkowe trudności takie mogą u niego wystąpić, tzn.:

  • ekspozycja jest w obsłudze windykacyjnej, lub
  • ekspozycja nie jest w obsłudze windykacyjnej, ale istnieją dowody (dostarczone przez klienta lub uzyskane w procesie decyzyjnym), że klient posiada lub może w najbliższym czasie posiadać trudności finansowe.

Bank uznaje za istotną stratę ekonomiczną spadek wartości bieżącej oczekiwanych przepływów pieniężnych w wyniku przyznanych udogodnień w wysokości równej lub wyższej niż 5%. Spadek wartości liczony jest według następującego wzoru:

NPV– NPV1
__________

NPV0

gdzie:

NPV0 – wartość bieżąca oczekiwanych przepływów pieniężnych (uwzględniających odsetki oraz opłaty/prowizje) przed wprowadzeniem zmian w warunkach kredytowania zdyskontowane pierwotną efektywną stopą procentową,

NPV1 – wartość bieżąca oczekiwanych przepływów pieniężnych (uwzględniające odsetki oraz opłaty/prowizje) po wprowadzeniu zmian w warunkach kredytowania zdyskontowane pierwotną efektywną stopą procentową. W przypadku konsolidacji wielu kredytów za pierwotną stopę procentową na potrzeby oceny istotności straty ekonomicznej przyjmuje się średnią ESP ważoną ekspozycją bilansową brutto na moment przyznania udogodnienia.

Status forborne przestaje być rozpoznawany, jeśli zostaną spełnione poniższe warunki:

  • ekspozycja przeklasyfikowana została do portfela pracującego w następstwie przeanalizowania sytuacji finansowej (dotyczy portfela korporacyjnego), która wykazała, że klient nie spełnia już warunków utrzymania go w portfelu z utratą wartości.
  • ekspozycja od 24 miesięcy nieprzerwanie jest klasyfikowana do kategorii bez przesłanki utraty wartości,
  • klient nie zalega powyżej 30 dni na żadnej ekspozycji,
  • przez przynajmniej połowę okresu próbnego kredytobiorca dokonywał regularnych i istotnych spłat.

31.12.2020
Wartość ekspozycji „forborne” Portfel ogółem w tym
zaangażowania
forbearance
w tym
modyfikacja
warunków
w tym refinansowanie
Kredyty i pożyczki udzielone: 78 823 922 1 448 966 1 380 968 67 998
Niebankowym podmiotom finansowym 595 102
Klientom indywidualnym 33 802 097 414 718 387 464 27 254
Podmiotom gospodarczym: 40 212 881 999 526 958 782 40 744
w tym rolnikom indywidualnym 9 462 022 401 262 394 387 6 875
Instytucjom sektora budżetowego 101 382
Należności leasingowe 4 112 460 34 722 34 722
Odpisy z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek udzielonych: (3 186 805) (396 096) (377 340) (18 756)
Nie bankowym podmiotom finansowym (1 934)
Klientom indywidualnym (1 172 830) (145 977) (139 637) (6 340)
Podmiotom gospodarczym: (1 863 349) (237 774) (225 358) (12 416)
w tym rolnikom indywidualnym (453 098) (50 380) (49 648) (732)
Instytucjom sektora budżetowego (2 268)
Należności leasingowe (146 424) (12 345) (12 345)
Kredyty i pożyczki netto, razem 75 637 117 1 052 870 1 003 628 49 242

 

31.12.2019
Wartość ekspozycji „forborne” Portfel ogółem w tym
zaangażowania
forbearance
w tym
modyfikacja
warunków
w tym refinansowanie
Kredyty i pożyczki udzielone: 77 039 248 1 383 336 961 070 422 266
Niebankowym podmiotom finansowym 576 521
Klientom indywidualnym 29 997 525 415 075 317 032 98 043
Podmiotom gospodarczym: 42 339 843 968 261 644 038 324 223
w tym rolnikom indywidualnym 10 456 551 290 659 259 831 30 828
Instytucjom sektora budżetowego 129 915
Należności leasingowe 3 995 444
Odpisy z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek udzielonych: (3 228 209) (395 411) (271 968) (123 443)
Nie bankowym podmiotom finansowym (2 314)
Klientom indywidualnym (1 158 392) (131 026) (101 783) (29 243)
Podmiotom gospodarczym: (1 939 521) (264 385) (170 185) (94 200)
w tym rolnikom indywidualnym (408 748) (37 971) (25 426) (12 545)
Instytucjom sektora budżetowego (1 925)
Należności leasingowe (126 057)
Kredyty i pożyczki netto, razem 73 811 039 987 925 689 102 298 823

W związku z wybuchem pandemii COVID-19 Grupa w trakcie roku 2020 podjęła szereg działań dotyczących m.in.

  • możliwości wnioskowania przez klientów o czasowe odroczenia spłat rat kapitałowo-odsetkowych od kredytów,
  • przeglądu portfela kredytowego ze szczególną uwagą skierowaną na branże wrażliwe, wyjątkowo silnie dotknięte konsekwencjami pandemii COVID 19.

Grupa także aktywnie uczestniczyła w pracach sektora bankowego, regulatorów i aranżerów pomocy rządu skierowanej do przedsiębiorców, uruchomił szereg rozwiązań pozwalających Klientom na elektroniczny i on-linowy sposób wnioskowania do Banku oraz korzystania z programów pomocy związanych ze skutkami pandemii oraz prowadzi bieżący monitoring ilości klientów i ekspozycji kredytowych, które dotknięte zostały skutkami pandemii, w tym na bieżąco podejmuje decyzje dotyczące poszczególnych klientów co do rodzaju i struktury finansowania klienta adekwatnego do jego bieżącej sytuacji oraz dostępnych programów pomocowych.

Grupa podjęła również współpracę z BGK w odniesieniu do gwarancji płynnościowych PLG–FGP oferowanych klientom Grupy, gwarancji płynnościowych oraz programów dopłat do oprocentowania kredytów.

Wprowadzono elektroniczny, uproszczony proces wnioskowania o czasowe zawieszenie spłat rat kapitałowo-odsetkowych od kredytów inwestycyjnych.

Jako partner programu PFR Bank dostarczył swoim klientom techniczne możliwości wnioskowania o finansowanie z tych programów poprzez bankowość elektroniczną.

W okresie do 30 września 2020 roku Grupa skupiała się na możliwie najpełniejszym wykorzystaniu dostępnych programów pomocowych dla klientów, w tym również udzielając czasowego odroczenia spłat rat od kredytów, na  bieżąco rozpatrując wnioski Klientów w tym zakresie.

Po 30 września 2020 do końca roku 2020 wnioski klientów o odroczenie płatności rat mogły być składane i rozpatrywane, jednak w trybie analogicznym do sytuacji sprzed ogłoszenia pandemii Covid-19.

Poniższe tabele bazują na danych bilansowych i prezentują wartości ujęte w księgach Grupy na dzień 31.12.2020 r.

31.12.2020
Kredyty i pożyczki udzielone klientom podlegające moratorium Liczba klientów, którym przyznano moratoria Wartość kredytów i
pożyczek objętych
moratoriami
trwającymi i
wygasłymi
w tym moratoria ustawowe w tym moratoria trwające
bez utraty wartości z utrata wartości
Wartość brutto 43 309 7 251 102 135 935 171 565 129 760
Niebankowym podmiotom finansowym 1 33
Klientom indywidualnym 33 257 3 374 952 135 848 45 132 94 051
Podmiotom gospodarczym 7 460 3 095 593 87 120 067 35 625
w tym rolnikom indywidualnym 1 492 523 060 87 40 981 4 465
Instytucjom sektora budżetowego 2 1 121 886
Należności leasingowe 2 589 779 403 5 480 84
Odpis x (375 835) (32 988) (5 206) (32 835)
Niebankowym podmiotom finansowym x (3)
Klientom indywidualnym x (201 320) (32 987) (2 136) (26 281)
Podmiotom gospodarczym x (137 439) (1) (2 780) (6 532)
w tym rolnikom indywidualnym x (39 932) (1) -696 (1 011)
Instytucjom sektora budżetowego x (238) (233)
Należności leasingowe x (36 835) (57) (22)
Kredyty i pożyczki netto udzielone klientom podlegające moratorium, razem 43 309 6 875 267 102 947 166 359 96 925

 

31.12.2020 Rezydualny termin trwających moratoriów
Wartość brutto Razem do 3 m-cy od 3 m-cy
do 6 m-cy
Klientom indywidualnym 139 183 136 262 2 921
Podmiotom gospodarczym: 155 692 139 303 16 389
w tym rolnikom indywidualnym: 45 446 39 401 6 045
Instytucjom sektora budżetowego: 886 886
Należności leasingowe 5 564 419 5 145
Kredyty i pożyczki brutto udzielone klientom podlegające moratorium, razem 301 325 276 870 24 455

 

31.12.2020
Nowo udzielone kredyty i zaliczki objęte programami gwarancji publicznych Liczba klientów, którzy otrzymali gwarancję publiczną W tym: rezydualny termin zapadalności gwarancji publicznej
Wartość do 6 m-cy od 6 m-cy
do 12 m-cy
od 1 r
do 2 l
od 2 l
do 5 l
powyżej 5 lat
Wartość brutto 3 034 1 298 960 20 314 334 725 693 771 234 531 15 619
Podmiotom gospodarczym 3 034 1 298 960 20 314 334 725 693 771 234 531 15 619
w tym rolnikom indywidualnym 103 23 631 600 6 437 16 594
Odpis x (9 931) (147) (1 825) (3 644) (3 933) (382)
Podmiotom gospodarczym x (9 931) (147) (1 825) (3 644) (3 933) (382)
w tym rolnikom indywidualnym x (75) (3) (72)
Nowo udzielone kredyty i zaliczki netto objęte programami gwarancji publicznych 3 034 1 289 029 20 167 332 900 690 127 230 598 15 237

 

Według stanu na 31.12.2020 r. stan wygasłych moratoriów wynosił 6 949 777 tys. zł.

W ramach reakcji na sytuację COVID-19 Grupa wprowadziła zmiany w zakresie rozpoznawania istotnego wzrostu ryzyka. Grupa monitoruje zachowanie ekspozycji objętych wsparciem w postaci moratoriów. W roku 2020 Bank oferował moratoria ustawowe w okresie od 19.06.2020 do obecnego momentu oraz moratoria poza-ustawowe w okresie od 08.06.2020 do 30.09.2020. Ekspozycje objęte ustawowymi wakacjami kredytowymi przenoszone są do Fazy 3. W przypadku ekspozycji objętych pozaustawowymi wakacjami kredytowymi, Grupa stosuje zaostrzone kryteria klasyfikacji do Fazy 2. Dla tej puli ekspozycji, przeterminowanie powyżej 30 dni w horyzoncie 3 miesięcy po zakończeniu moratorium stanowi przesłankę istotnego wzrostu ryzyka kredytowego (Faza 2), co skutkuje kalkulacją odpisów w horyzoncie życia ekspozycji.

Ryzyko kraju

W ramach ryzyka kredytowego Grupa wyróżnia dodatkowo m.in. ryzyko kraju, obejmujące wszystkie ryzyka, które są związane z zawarciem umów finansowych z partnerem zagranicznym, gdzie istnieje możliwość, że wydarzenia gospodarcze, społeczne lub polityczne niekorzystnie wpłyną na wiarygodność kredytową dłużników Banku w danym kraju lub gdzie interwencja zagranicznego rządu mogłaby powstrzymać dłużnika (którym mógłby być sam rząd) przed wywiązaniem się z jego zobowiązań finansowych.

Grupa kontynuowała konserwatywną politykę w zakresie podejmowania ryzyka krajów. Dokonywała okresowych przeglądów limitów na kraje i modyfikował poziom limitów dopasowując je ściśle do prognozowanych potrzeb biznesowych Grupy i apetytu na ryzyko.

Według stanu na koniec 2020 r. 54% ekspozycji Grupy wobec krajów innych niż Polska stanowiły transakcje związane z zagraniczną działalnością kredytową Grupy, transakcje skarbowe (w tym transakcje lokacyjne i pochodne) wyniosły 14%, a pozostałą część (32%) stanowiły transakcje handlu zagranicznego (akredytywy i gwarancje). Francja skupiała 33% ekspozycji, Niderlandy i Luksemburg po 11%, Czechy 8% i Szwajcaria 7%. Pozostałe ekspozycje koncentrowały się wokół Belgii, Niemiec, Turcji i Austrii.

Wyniki wyszukiwania