Aktywa i zobowiązania wyceniane na podstawie kwotowań rynkowych dostępnych na aktywnych rynkach dla identycznych instrumentów.
W oparciu o stosowane metody ustalania wartości godziwej, poszczególne składniki aktywów i zobowiązań Bank klasyfikuje do następujących kategorii:
Aktywa i zobowiązania wyceniane na podstawie kwotowań rynkowych dostępnych na aktywnych rynkach dla identycznych instrumentów.
Aktywa i zobowiązania wyceniane przy zastosowaniu technik wyceny opartych o bezpośrednio lub pośrednio zaobserwowane kwotowania rynkowe lub inne informacje bazujące na kwotowaniach rynkowych.
Aktywa i zobowiązania wyceniane przy zastosowaniu technik wyceny w przypadku których dane wejściowe nie są oparte na możliwych do zaobserwowania danych rynkowych.
Bank dokonuje okresowej oceny (co najmniej raz na kwartał) przyporządkowania poszczególnych aktywów i zobowiązań do poszczególnych poziomów hierarchii wartości godziwej. Podstawą klasyfikacji do poszczególnych poziomów hierarchii wyceny są dane wejściowe użyte do wyceny, czyli kwotowania rynkowe lub inne informacje. O klasyfikacji aktywa lub zobowiązania do danego poziomu hierarchii decyduje najniższy poziom danych wejściowych użyty do wyceny, mających istotny wpływ na wyznaczenie wartości godziwej.
W przypadku zmiany użytych danych wejściowych na dane o innym poziomie, np. w wyniku zmian metodologii wyceny lub zmian źródeł danych rynkowych, Bank dokonuje transferu aktywa lub zobowiązania do właściwego poziomu wyceny w okresie sprawozdawczym, w którym ta zmiana nastąpiła.
W 2019 roku Bank nie dokonywał zmian w sposobie wyceny według wartości godziwej, które skutkowałyby transferem składników aktywów i zobowiązań finansowych pomiędzy poziomami.
Na koniec 2019 roku poszczególne instrumenty zostały zaliczone do następujących poziomów wycen:
W tabeli poniżej przedstawiono podział aktywów i zobowiązań prezentowanych w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym w wartości godziwej na trzy kategorie:
31.12.2019 | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | Suma |
---|---|---|---|---|
Aktywa wyceniane według wartości godziwej: | 7 953 400 | 633 897 | 2 664 206 | 11 251 503 |
Pochodne instrumenty finansowe | – | 500 072 | 300 814 | 800 886 |
Instrumenty zabezpieczające | – | 133 540 | 90 992 | 224 532 |
Instrumenty finansowe wyceniane według wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 7 953 358 | – | – | 7 953 358 |
Instrumenty finansowe wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 42 | 285 | 241 427 | 241 754 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | – | – | 1 974 396 | 1 974 396 |
Nieruchomość inwestycyjna | – | – | 56 577 | 56 577 |
Zobowiązania wyceniane według wartości godziwej: | – | 532 589 | 307 681 | 840 270 |
Pochodne instrumenty finansowe | – | 509 582 | 306 055 | 815 637 |
Instrumenty zabezpieczające | – | 23 007 | 1 626 | 24 633 |
31.12.2018 | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | Suma |
---|---|---|---|---|
Aktywa wyceniane według wartości godziwej: | 15 887 437 | 711 224 | 2 799 292 | 19 397 953 |
Pochodne instrumenty finansowe | 157 | 592 654 | 122 860 | 715 671 |
Instrumenty zabezpieczające | – | 72 312 | 58 093 | 130 405 |
Instrumenty finansowe wyceniane według wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 15 875 339 | – | – | 15 875 339 |
Instrumenty finansowe wyceniane według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | 11 941 | 46 258 | 146 222 | 204 421 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat | – | – | 2 416 249 | 2 416 249 |
Nieruchomość inwestycyjna | – | – | 55 868 | 55 868 |
Zobowiązania wyceniane według wartości godziwej: | 18 | 613 869 | 197 058 | 810 945 |
Pochodne instrumenty finansowe | 18 | 586 742 | 197 058 | 783 818 |
Instrumenty zabezpieczające | – | 27 127 | – | 27 127 |
W przypadku części instrumentów pochodnych nastąpiła zmiana poziomu wyceny z 3 do 2 spowodowana skróceniem się czasu do zapadalności transakcji. Dwie transakcje zmieniły poziom wyceny z 2 na 3 ze względu na zastosowanie korekty wartości godziwej z tytułu ryzyka kredytowego.
Wartość godziwą instrumentów finansowych z poziomu 2 oraz 3 ustala się stosując techniki wyceny (np. modele), opisane w nocie 3.
Dane wejściowe do wyceny instrumentów klasyfikowanych do poziomu 2 oraz 3 obejmują kursy walutowe, krzywe stóp procentowych, stawki referencyjne, zmienności kursów walutowych, stawek referencyjnych oraz indeksów giełdowych i cen akcji, punkty swapowe, basis spready, wartości indeksów giełdowych oraz ceny futures.
W przypadku pochodnych instrumentów finansowych zakwalifikowanych do poziomu 3 parametrem nieobserwowalnym są korelacje pomiędzy indeksami giełdowymi, korelacje pomiędzy kursami walutowymi a indeksami giełdowym jak również zmienności implikowane akcji notowanych na GPW oraz indeksu WIG20.
W przypadku obligacji komunalnych zakwalifikowanych do poziomu 3 parametrem nieobserwowalnym jest marża na ryzyko kredytowe, która zastępowana jest wartością marży rynkowej dla instrumentów o podobnej charakterystyce. Wpływ zmian wysokości marży kredytowej na zmiany wartości godziwej ocenia się jako nieistotny.
Poniżej przedstawiono zestawienie zmian wyceny aktywów i zobowiązań zaklasyfikowanych do poziomu 3, a także kwoty odniesione do rachunku zysków i strat oraz sprawozdania z całkowitych dochodów.
31.12.2019 | Pochodne instrumenty finansowe – aktywa |
Instrumenty zabezpieczające – aktywa |
Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej |
Nieruchomości inwestycyjne |
Pochodne instrumenty finansowe – pasywa |
Instrumenty zabezpieczające |
Stan na początek okresu | (32 927) | 58 093 | 2 561 863 | 55 868 | (493 868) | – |
Łączne zyski/straty ujęte w: | 177 954 | 32 899 | (17 986) | 709 | 108 997 | 1 626 |
rachunku zysków i strat | 177 954 | 32 899 | (17 986) | 709 | 108 997 | 1 626 |
Nabycie | – | – | 19 995 | – | – | – |
Sprzedaż | – | – | (11 581) | – | – | – |
Rozliczenie | – | – | (339 165) | – | – | – |
Transfery | – | – | 3 000 | – | – | – |
Stan na koniec okresu | 145 027 | 90 992 | 2 216 126 | 56 577 | (384 871) | 1 626 |
Niezrealizowany wynik wykazany w rachunku zysków i strat dla aktywów/ zobowiązań posiadanych na koniec okresu | (48 782) | 32 899 | (17 997) | 709 | 187 813 | 1 626 |
31.12.2018 | Pochodne instrumenty finansowe – aktywa |
Aktywa finansowe wyceniane według wartości godziwej |
Nieruchomości inwestycyjne |
Pochodne instrumenty finansowe – pasywa |
Instrumenty zabezpieczające – pasywa |
Stan na początek okresu | 45 231 | – | 54 435 | (45 406) | – |
Przeklasyfikowane do portfela Instrumenty dłużne wyceniane według zamortyzowanego kosztu zgodnie z MSSF 9 | – | 104 984 | – | – | – |
Łączne zyski/straty ujęte w: | 34 741 | 13 201 | 1 433 | (159 127) | 58 093 |
rachunku zysków i strat | 34 741 | 13 201 | 1 433 | (159 127) | 58 093 |
Nabycie | 11 955 | 24 519 | – | 6 229 | – |
Sprzedaż | (124 854) | (147) | – | (95 314) | – |
Transfery | – | 3 300 | – | – | – |
Odpisy | – | (243) | – | – | – |
Stan na koniec okresu | (32 927) | 145 614 | 55 868 | (293 618) | 58 093 |
Niezrealizowany wynik wykazany w rachunku zysków i strat dla aktywów/ zobowiązań posiadanych na koniec okresu | (78 158) | 13 288 | 1 433 | (248 212) | 58 093 |
Bank przeprowadza wyliczenia wartości godziwej dyskontując wszystkie kontraktowe przepływy transakcji przy użyciu charakterystycznych dla każdej grupy transakcji krzywych stóp procentowych. W przypadku produktów nieposiadających harmonogramu spłat przyjmuje się, że wartość godziwa jest równa wartości bilansowej transakcji.
Krzywa stóp procentowych wykorzystywana do obliczenia wartości godziwej zobowiązań (np. depozytów klientowskich, depozytów międzybankowych) i należności (np. kredytów klientowskich, lokat międzybankowych) Banku składa się z:
Przy konstruowaniu krzywej rentowności do wyznaczania wartości godziwej kredytów dokonuje się podziału kredytów na podportfele w zależności od typu i waluty produktu oraz rodzaju klienta. Dla każdego wyodrębnionego podportfela wyznacza się marżę uwzględniającą ryzyko kredytowe. Marża wyznaczana jest na podstawie marż stosowanych do kredytów danego typu udzielanych w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Dla kredytów hipotecznych denominowanych w walutach obcych, ze względu na brak nowych transakcji, podstawą do wyznaczenia marży odzwierciedlającej ryzyko kredytowe jest marża całego portfela danego typu kredytów hipotecznych. W przypadku niewystarczającej ilości kredytów, uniemożliwiającej wiarygodne określenie wysokości marży, zastosowana została średnia marża rynkowa dla produktów danego typu.
W poniższej tabeli przedstawiono wartość księgową i godziwą tych aktywów i zobowiązań finansowych, które nie zostały wykazane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej Banku według ich wartości godziwej, a także poziom klasyfikacji wyceny. W przypadku wszystkich kategorii parametrem nieobserwowalnym są bieżąca marża na ryzyko kredytowe, koszt kapitału oraz bieżąca marża płynności, których wartości nie są kwotowane na aktywnym rynku.
31.12.2019 | Wartość księgowa | Wartość godziwa | Poziom |
Aktywa finansowe | |||
Kasa i środki w Banku Centralnym | 4 658 171 | 4 658 171 | 3 |
Należności od banków | 679 308 | 669 149 | 3 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według zamortyzowanego kosztu | 71 836 643 | 71 336 848 | 3 |
Instrumenty dłużne wyceniane według zamortyzowanego kosztu | 17 916 645 | 18 771 310 | 1, 3 |
Inne aktywa finansowe | 584 001 | 584 001 | 3 |
Zobowiązania finansowe | |||
Zobowiązania wobec banków | 4 485 264 | 4 483 168 | 3 |
Zobowiązania wobec klientów | 86 134 984 | 86 175 042 | 3 |
Zobowiązania podporządkowane | 1 882 064 | 2 119 516 | 3 |
Pozostałe zobowiązania finansowe | 876 883 | 876 883 | 3 |
31.12.2018 | Wartość księgowa |
Wartość godziwa |
Poziom |
---|---|---|---|
Aktywa finansowe | |||
Kasa i środki w Banku Centralnym | 2 897 123 | 2 897 123 | 3 |
Należności od banków | 961 496 | 937 216 | 3 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według zamortyzowanego kosztu | 70 997 701 | 70 197 205 | 3 |
Instrumenty dłużne wyceniane według zamortyzowanego kosztu | 11 939 238 | 12 040 963 | 1, 3 |
Inne aktywa finansowe | 429 848 | 429 848 | 3 |
Zobowiązania finansowe | |||
Zobowiązania wobec banków | 3 976 469 | 3 892 078 | 3 |
Zobowiązania wobec klientów | 87 191 708 | 87 260 288 | 3 |
Zobowiązania podporządkowane | 1 875 769 | 2 034 352 | 3 |
Pozostałe zobowiązania finansowe | 832 180 | 832 180 | 3 |
Należności i zobowiązania od banków obejmują lokaty międzybankowe oraz rozrachunki międzybankowe. Wartość godziwa lokat/depozytów o stałym i zmiennym oprocentowaniu opiera się na zdyskontowanych przepływach pieniężnych ustalanych na podstawie stóp procentowych na rynku pieniężnym dla pozycji o podobnym ryzyku kredytowym i okresie pozostałym do terminu wymagalności.
Szacowana wartość godziwa kredytów i pożyczek stanowi zdyskontowaną kwotę przyszłych przepływów środków pieniężnych do otrzymania przy zastosowaniu bieżących stóp rynkowych skorygowanych o rzeczywiste lub oszacowane marże osiągnięte w ciągu ostatnich 6 miesięcy dla poszczególnych grup produktów.
Zobowiązania obejmują pożyczki podporządkowane. Wartość godziwa pożyczki o zmiennym oprocentowaniu opiera się na zdyskontowanych przepływach pieniężnych ustalanych na podstawie stóp procentowych na rynku pieniężnym dla pozycji o podobnym ryzyku kredytowym i okresie pozostałym do terminu wymagalności.
Wartość godziwa depozytów o stałym i zmiennym oprocentowaniu opiera się na zdyskontowanych przepływach pieniężnych ustalanych na podstawie stóp procentowych na rynku pieniężnym skorygowanych o rzeczywisty koszt pozyskania środków w ciągu ostatnich 3 miesięcy. W przypadku depozytów na żądanie przyjmuje się, że wartość godziwa równa jest ich wartości bilansowej.
Wartość godziwą zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oszacowano stosując model dyskontujący przyszłe przepływy pieniężne wynikające z inwestycji, bazujący na rynkowych krzywych stóp procentowych skorygowanych o ryzyko kredytowe emitenta.
31.12.2019 | Wartość brutto wykazywana w aktywach/pasywach finansowych | Wartość netto wykazywana w aktywach/pasywach finansowych | Wartość możliwa do kompensowania w ramach zawartych umów | Wartość Cash- Collateral |
Wartość netto |
---|---|---|---|---|---|
Aktywa finansowe | |||||
Instrumenty pochodne handlowe | 1 025 418 | 1 025 418 | (554 412) | (62 532) | 408 474 |
Razem | 1 025 418 | 1 025 418 | (554 412) | (62 532) | 408 474 |
Pasywa finansowe | |||||
Instrumenty pochodne handlowe | 840 270 | 840 270 | (554 412) | (225 998) | 59 860 |
Razem | 840 270 | 840 270 | (554 412) | (225 998) | 59 860 |
31.12.2018 | Wartość brutto wykazywana w aktywach/pasywach finansowych | Wartość netto wykazywana w aktywach/pasywach finansowych | Wartość możliwa do kompensowania w ramach zawartych umów | Wartość Cash-Collateral | Wartość netto |
---|---|---|---|---|---|
Aktywa finansowe | |||||
Instrumenty pochodne handlowe | 846 076 | 846 076 | (404 885) | (133 270) | 344 916 |
Razem | 846 076 | 846 076 | (404 885) | (133 270) | 344 916 |
Pasywa finansowe | |||||
Instrumenty pochodne handlowe | 810 945 | 810 945 | (404 885) | (350 619) | 66 749 |
Razem | 810 945 | 810 945 | (404 885) | (350 619) | 66 749 |
Możliwość kompensowania niewymagalnych należności i zobowiązań, jak również rozliczenie w kwocie netto w przypadku przedterminowego rozliczenia kontraktu, wynika z postanowień umów ramowych/ ISDA zawartych z kontrahentami.