2.6. Zmiany zasad (polityk) rachunkowości

W niniejszym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym, z wyjątkiem zmian wynikających z wdrożenia MSSF 16, Grupa nie dokonywała zmian w zasadach (polityce) rachunkowości.

MSSF 16 „Leasing”

MSSF 16 „Leasing” został opublikowany przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości w dniu 13 stycznia  2016 r.    i zatwierdzony Rozporządzeniem Komisji Europejskiej nr 2017/1986 z 31 października 2017 r. do stosowania w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Standard ma obligatoryjne zastosowanie do rocznych okresów sprawozdawczych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2019 r. lub po tej dacie.

MSSF 16 zastąpił, z dniem 1 tycznia 2019 r., następujące standardy i interpretacje:

• MSR 17 „Leasing”,
• KIMSF 4 „Ustalenie, czy umowa zawiera leasing”,
• SKI 15 „Leasing operacyjny–specjalne oferty promocyjne”,
• SKI 27 „Ocena istoty transakcji wykorzystujących prawną formę leasingu”.

Nowy standard przedstawia całościowy model identyfikacji umów leasingu i ich rozliczania w sprawozdaniach finansowych leasingodawców i leasingobiorców.

MSSF 16 do identyfikacji umów leasingu przyjmuje model kontroli. Standard zawiera szczegółowe wytyczne pozwalające ocenić czy dana umowa zawiera znamiona leasingu, usługi, czy obie charakterystyki. Umowa jest klasyfikowana jako umowa leasingu, jeżeli na jej mocy przekazuje się prawo do kontroli użytkowania zidentyfikowanego składnika aktywów na dany okres w zamian za wynagrodzenie. Zostały wprowadzone znaczące zmiany do rozliczeń po stronie leasingobiorcy. W modelu ujmowania leasingu przez leasingobiorców zrezygnowano również z klasyfikacji leasingu jako operacyjnego lub finansowego. W zakresie wszystkich umów leasingu oraz umów zawierających element leasingowy ujmuje się aktywa (prawo do użytkowania danego aktywa w określonym czasie) i zobowiązania z tytułu leasingu. Standard nie wprowadza znaczących zmian w zakresie wymogów dotyczących leasingodawców w porównaniu do MSR 17. Leasingodawca kontynuuje klasyfikację leasingu, jako leasing operacyjny lub leasing finansowy jako dwa oddzielne typy leasingu.

Zasadą generalną jest, że na dzień rozpoczęcia leasingu leasingobiorca będzie rozpoznawał zobowiązanie z tytułu leasingu (zobowiązanie do dokonywania płatności leasingowych) oraz składnik aktywów, który stanowi prawo do użytkowania przedmiotu leasingu przez okres trwania umowy leasingowej (prawo do użytkowania składnika aktywów) w odniesieniu do wszystkich umów leasingu. Jednocześnie MSSF 16 daje możliwość skorzystania z uproszczeń dotyczących umów krótkoterminowych oraz leasingu przedmiotów niskowartościowych.

MSSF 16 dopuszcza, aby leasingobiorcy mogli stosować obecne metody ujmowania umów leasingu operacyjnego do ujmowania umów leasingu krótkoterminowego oraz leasingu przedmiotów niskowartościowych. Leasing krótkoterminowy charakteryzuje się maksymalnym możliwym okresem trwania umowy, włączając opcje jej odnowienia, o długości 12 miesięcy. Ustalenie czy leasing jest krótkoterminowy opiera się wyłącznie na maksymalnym możliwym okresie trwania umowy, to jest okresie, dla którego powstają wykonywalne prawa i obowiązki. Leasingobiorcy nie mogą skorzystać ze wskazanego uproszczenia w przypadków umów krótkoterminowych z opcją zakupu aktywa będącego przedmiotem leasingu niezależnie od intencji i oczekiwań leasingobiorcy, co do przedmiotu umowy.

W dacie rozpoczęcia leasingobiorca wycenia zobowiązanie z tytułu leasingu na podstawie wartości bieżącej opłat leasingowych pozostających do zapłaty w tej dacie. Opłaty leasingowe dyskontuje się z zastosowaniem stopy procentowej leasingu, jeżeli stopę tę można z łatwością ustalić. W przeciwnym razie leasingobiorca stosuje krańcową stopę procentową leasingobiorcy. W wycenie zobowiązań z tytułu leasingu uwzględnia się następujące elementy:

• stałe opłaty leasingowe pomniejszone o jakiekolwiek należne zachęty leasingowe,
• zmienne opłaty leasingowe zależne od indeksu lub stawki,
• kwoty, które zgodnie z oczekiwaniami będą płatne przez leasingobiorcę z tytułu gwarantowanej wartości końcowej,
• cena realizacji opcji kupna, jeżeli istnieje wystarczająca pewność, że leasingobiorca z niej skorzysta,
• płatności z tytułu kar za zerwanie umowy leasingu, jeżeli okres umowy leasingu uwzględnia fakt, że leasingobiorca skorzysta z opcji rozwiązania umowy leasingu.

Opłaty zmienne, które nie zależą od indeksu lub stawki i nie mają określonego minimalnego poziomu, nie są wliczane według wartości zobowiązania z tytułu leasingu. Opłaty te są ujmowane w rachunku zysków i strat w okresie zaistnienia zdarzenia, które powoduje ich wymagalność.

W dacie rozpoczęcia leasingobiorca wycenia składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania według kosztu. Koszt składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania powinien uwzględniać:

• wartość początkową zobowiązania z tytułu leasingu,
• opłaty leasingowe dokonane w momencie lub przed zawarciem umowy pomniejszone o wszelkie otrzymane zachęty leasingowe,
• wszelkie koszty początkowe poniesione przez leasingobiorcę oraz
• szacowane koszty demontażu i usunięcia bazowego składnika aktywów, które musi ponieść leasingobiorca w związku ze składnikiem aktywów, którego dotyczy umowa, aby przywrócić miejsce, w jakim jest zlokalizowany lub sam składnik aktywów do warunków wymaganych na podstawie umowy leasingu.

Po początkowym ujęciu prawo do użytkowania jest pomniejszane o umorzenie oraz łączne straty z tytułu utraty wartości oraz korygowane w związku z aktualizacją wyceny zobowiązania z tytułu leasingu w związku ze zmianami leasingu, nieskutkującymi koniecznością ujęcia odrębnego składnika leasingu.

Aktywa z tytułu prawa do użytkowania są amortyzowane liniowo przez krótszy z dwóch okresów: okres leasingu lub okres użytkowania bazowego składnika aktywów, chyba, że Grupa posiada wystarczającą pewność, że uzyska tytuł własności przed upływem okresu leasingu – wówczas prawo do użytkowania amortyzuje się od dnia rozpoczęcia leasingu do końca okresu użytkowania składnika aktywów.

Grupa stosuje zwolnienia przewidziane w MSSF 16 i nie ujmuje składników aktywów z tytułu prawa do użytkowania w przypadku leasingów krótkoterminowych oraz leasingów obejmujących składniki aktywów o niskiej wartości w odniesieniu do samochodów oraz nieruchomości. Leasingi krótkoterminowe są definiowane jako leasingi, które na datę rozpoczęcia mają okres nie dłuższy niż 12 miesięcy (łącznie z okresami, na które można przedłużyć leasing, jeżeli można z wystarczającą pewnością założyć, że leasingobiorca skorzysta z tego prawa) i nie zawierają opcji kupna. Za składniki aktywów o niskiej wartości uważa się te, które, gdy są nowe, mają wartość nie wyższą niż 5 000 Euro.

Pierwsze zastosowanie MSSF 16

Zgodnie z wymogami, z dniem 1 stycznia 2019 r., Grupa zastosowała po raz pierwszy MSSF 16 Leasing. Grupa dokonała wdrożenia MSSF 16 przy zastosowaniu podejścia retrospektywnego zmodyfikowanego ze skumulowanym wpływem na 1 stycznia 2019 roku (MSSF 16, C5 (b), C8 (b) (ii)), a więc bez retrospektywnych zmian prezentacyjnych, zgodnie z którym rozpoznana wartość zobowiązania leasingowego równa jest wartości prawa do użytkowania, skorygowanej o wcześniej rozpoznane przedpłacone lub naliczone opłaty leasingowe.

Definicja leasingu

Grupa dotychczas stosowała definicję leasingu określoną zgodnie z KIMSF 4. Zgodnie z MSSF 16, Grupa ocenia czy umowa stanowi lub zawiera leasing w oparciu o definicję leasingu zawartą w tym Standardzie. Na dzień początkowego zastosowania MSSF 16, Grupa skorzystała z praktycznego rozwiązania polegającego na braku ponownej oceny charakteru umów zawartych przed 1 stycznia 2019 roku. W związku z powyższym, Grupa zastosowała wyłączenie z MSSF 16 w odniesieniu do umów, które wcześniej nie zostały zidentyfikowane jako leasing zgodnie z MSR 17 lub KIMSF 4.

Grupa jako leasingobiorca

Zgodnie ze stosowanym dotychczas MSR 17 Leasing, Grupa klasyfikowała umowy leasingu jako leasing finansowy bądź operacyjny w oparciu o ocenę czy nastąpiło przeniesienie zasadniczo całego ryzyka i pożytków wynikających z tytułu posiadania przedmiotu leasingu na leasingobiorcę. Zgodnie z MSSF 16, Grupa ujmuje składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania oraz zobowiązania z tytułu leasingu dla większości leasingów – tj. te umowy leasingowe są ujmowane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej.

Dla umów leasingu, klasyfikowanych dotychczas jako leasingi operacyjne, Grupa rozpoznała aktywa z tytułu prawa do użytkowania oraz zobowiązania z tytułu leasingu następująco:

• zobowiązanie leasingowe zostało wycenione w wartości bieżącej pozostałych do dokonania płatności leasingowych, zdyskontowanych z wykorzystaniem krańcowej stopy procentowej w dniu pierwszego zastosowania,
• wartość prawa do użytkowania bazowych składników aktywów dla poszczególnych umów leasingowych (odrębnie dla każdej umowy) została ustalona w wartości równej zobowiązaniu leasingowemu, skorygowanemu o wcześniej rozpoznane przedpłacone lub naliczone opłaty leasingowe.

Stosując zmodyfikowaną retrospektywną metodę wdrożenia MSSF 16, Grupa skorzystała z następujących praktycznych rozwiązań w odniesieniu do leasingów uprzednio sklasyfikowanych jako leasingi operacyjne zgodnie z MSR 17:

• Grupa zastosowała wyłączenie w stosowaniu w odniesieniu do umów leasingu, których okres kończy się do 12 miesięcy od daty pierwszego zastosowania MSSF 16 lub wartość nie przewyższa kwoty 5 000 Euro,
• Grupa wyłączyła początkowe koszty bezpośrednie leasingu z wyceny prawa do użytkowania składnika aktywów w dniu pierwszego zastosowania MSSF 16,
• Grupa wykorzystała wiedzę zdobytą po fakcie przy określaniu okresu leasingu, dla umów zawierających opcję przedłużenia lub wypowiedzenia leasingu,
• Grupa skorzystała z wyłączenia dotyczącego konieczności przeprowadzania testu na utratę wartości korzystając z oceny czy umowy leasingowe można zaklasyfikować jako umowy rodzące obciążenia i ewentualnej korekty wartości prawa do użytkowania.

Dla leasingów, które zostały wcześniej sklasyfikowane jako leasingi finansowe zgodnie z MSR 17, wartość bilansowa składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania i zobowiązania z tytułu leasingu na dzień 1 stycznia 2019 roku została określona jako wartość bilansowa składnika aktywów objętego leasingiem i zobowiązania z tytułu leasingu bezpośrednio sprzed tego dnia wyceniona zgodnie z MSR 17.

Średnia ważona wartością prawa do użytkowania krańcowa stopa procentowa zastosowana do zobowiązań z tytułu leasingu ujętych w sprawozdaniu finansowym w dniu pierwszego zastosowania MSSF 16, w walutach kontraktowych wyniosła:

• dla zobowiązań w EUR 0,817%,
• dla zobowiązań w PLN 2,601%.

W dniu pierwszego zastosowania nowego standardu, to jest 1 stycznia 2019 r., Grupa rozpoznała 596 492 tys. zł aktywów z tytułu prawa do użytkowania i zobowiązań z tytułu leasingu w kwocie 610 497 tys. zł , różnica w kwocie 14 005 tys. zł dotyczy wcześniej rozpoznanych przedpłaconych lub naliczonych opłaty leasingowych oraz rezerwy na restrukturyzację sieci oddziałów.

 

Grupa jako leasingodawca

W odniesieniu do umów, w których Grupa jest leasingodawcą na moment wdrożenia MSSF 16 Grupa nie dokonała żadnych korekt.